قیمت کمتر، همیشه وسوسه کننده است، اما باید دید که این موضوع همیشه به معنای کیفیت مناسب هست یا خیر. گاهی اوقات قیمت کمتر یعنی کیفیت پایین‌تر و در حقیقت، هزینه‌ای که شما صرفه‌جویی می‌کنید به معنای کیفیت از دست رفته است. میلگردهای موجود در بازار آهن و فولاد داخلی، از نظر وزن به 2 دسته سبک و سنگین تقسیم می‌شوند که میلگردهای سبک، معمولاً قیمت کمتری دارند. این مقاله پاسخی است به این سؤال که آیا میلگرد سبک و ارزان بی‌کیفیت است یا خیر؟
پاسخ به این سؤال، با مقایسه مشخصات میلگردهای سبک و سنگین به دست آمده است:
میلگرد سبک چیست و چه کاربردی دارد؟
در جدول اشتال و استانداردهای مختلف تولید میلگرد در جهان، یک بازه وزنی برای میلگرد استاندارد در نظر گرفته شده و به میلگردی که وزن آن به بخش پایانی بازه مربوطه نزدیک باشد، میلگرد سبک می‌گویند. در استاندارد ملی ISIRI 3132، یک تلرانس مثبت و منفی برای وزن استاندارد میلگرد مشخص شده که حکم همان بازه وزنی را دارد.
این موضوع که سبک بودن میلگرد به معنای کیفیت پایین‌تر آن است یا نه، همواره موضوع بحث فعالان ساخت و ساز بوده و تقریباً هیچ پاسخ قاطعی برای آن وجود ندارد. چرا که خواص مکانیکی و شیمیایی میلگرد آجدار، تأثیر بیشتری در تعیین کیفیت آن دارد و گاهی اوقات یک میلگرد سبک که با استفاده از تکنولوژی روز دنیا ساخته شده و با اکثر پارامترهای مورد بحث در استانداردهای روز جهان مطابقت دارد، کیفیت بالاتری نسبت به میلگردهای سنگین دارد. قیمت روز میلگرد سبک، به ازای هر کیلوگرم، معمولاً بالاتر از قیمت میلگرد سنگین در همان واحد است.
مهم‌ترین کاربردهای میلگرد سبک
اگر میلگرد سبک با تمام پارامترهای کلیدی استاندارد مطابقت داشته باشد، می‌توان از آن در تمامی بخش‌های سازه استفاده کرد، اما متخصصین امر معمولاً استفاده از آن را به‌عنوان تقویت‌کننده سازه و حفاظ توصیه می‌کنند. در صورتی که وزن میلگرد سبک از بازه وزنی استاندارد پایین‌تر باشد، استفاده از آن در بتن توصیه نمی‌شود، چرا که چنین میلگردی قطعاً شکننده است و ایمنی سازه را پایین می‌آورد.
تشخیص میلگرد سبک چگونه ممکن است؟
علاوه بر وزن، از سایز و نوع آج میلگرد هم می‌توان به سبک بودن آن پی برد. میلگرد آجدار معمولاً در 2 شکل شاخه‌ای و کلاف تولید می‌شود که میلگرد کلاف معمولاً در سایزهای 5.5 تا 12 میلی‌متر تولید می‌شود و از آن جایی که سایزهای بالاتر وزن بیشتر و انعطاف‌پذیری کمتری دارند، امکان تولید آن‌ها به‌صورت کلاف وجود ندارد. در نتیجه، میلگردهای کلاف در دسته میلگرد سبک قرار می‌گیرند. میلگردهای سایز 8، 10 و 12 نیز که به‌صورت شاخه‌ای تولید می‌شوند، در دسته میلگردهای سبک قرار دارند.
بر اساس استاندارد روسی GOST، میلگردها در 4 گرید A1، A2، A3 و A4 تولید می‌شوند که به‌جز گرید A1، سایر گریدها مربوط به انواع میلگرد آجدار است که از نظر سایز، نوع آج و خواص مکانیکی و شیمیایی با یکدیگر تفاوت دارند. میلگردهای گرید A2 معمولاً وزن کمتری دارند و در سایزهای 8 تا 12 میلی‌متر تولید می‌شوند و شکل آج آن‌ها نیز مارپیچ است.
میلگرد سنگین چیست و چه کاربردی دارد؟
اگر بخواهیم با تعریف میلگرد سبک پیش برویم، باید بگوییم که میلگرد سنگین، میلگردی است که وزن آن به بخش بالایی بازه وزنی استاندارد نزدیک‌تر است. به دلیل پیچیدگی کمتر در تولید میلگرد سنگین مطابق با مؤلفه‌های مهم استاندارد میلگرد، تعداد تولیدکنندگان میلگرد سنگین در مقایسه با تولیدکنندگان میلگرد سبک بیشتر است.
درست است که قیمت میلگرد سبک و استاندارد در واحد کیلوگرم از قیمت میلگرد سنگین بیشتر است اما اگر وزن یک شاخه از میلگرد سبک را با وزن یک شاخه از میلگرد سنگین مقایسه کنیم، قیمت یک شاخه از میلگرد سنگین همواره بیشتر خواهد بود، چرا که قیمت هر شاخه از حاصل‌ضرب وزن شاخه در قیمت میلگرد به کیلوگرم به دست می‌آید. به همین دلیل، گاهی اوقات خرید میلگرد سبک و استاندارد هم از نظر فنی و هم اقتصادی، به‌صرفه‌تر است.
مهم‌ترین کاربردهای میلگرد سنگین
میلگرد سنگین را برای تمامی کاربردهای معمول میلگرد آجدار می‌توان در نظر گرفت. چنین میلگردی مقاومت کششی بتن و سازه بتنی را افزایش می‌دهد و می‌توان از آن در قسمت‌هایی از سازه که فشار زیادی بر آن وارد می‌شود، استفاده کرد. مهم‌ترین نکته در استفاده از میلگرد سنگین، توجه به شکننده بودن آن است. این میلگرد معمولاً میزان کربن بالایی دارد و بهتر است در قسمت‌هایی از سازه که نیاز به خم‌کاری وجود دارد، از میلگرد سبک استفاده کرد.
تشخیص میلگرد سنگین وزن چگونه ممکن است؟
بر اساس استاندارد روسی GOST 5781، میلگرد سنگین معمولاً در گریدهای A3 و A4 تولید می‌شود که آج آن‌ها جناغی یا مرکب (دوکی شکل) است. البته ممکن است میلگرد سبک نیز در این گریدها تولید شود، در چنین حالتی، تنها راه تشخیص، وزن کردن میلگرد است.
میلگرد سنگین وزن معمولاً در سایزهای 14 تا 32 میلی‌متر تولید می‌شود.
کدام کارخانه‌ها میلگرد سبک و میلگرد سنگین تولید می‌کنند؟
تعداد کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد سنگین در ایران، کم نیست و کارخانه‌های موجود در لیست زیر، از مشهورترین کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد سنگین هستند:
- ذوب‌آهن اصفهان
- کویر کاشان
- مجتمع فولاد خراسان (نیشابور)
- سیادن ابهر
- فولاد میانه
در میان کارخانه‌های بالا، قیمت میلگرد ابهر و قیمت میلگرد میانه، مقرون به‌صرفه‌تر است. کارخانه‌های زیر نیز از مشهورترین تولیدکنندگان میلگرد سبک و با کیفیت به شمار می‌روند:
- ظفر بناب
- آناهیتا گیلان
- راد همدان
قیمت میلگرد ذوب‌آهن اصفهان
اگر قصد خرید میلگرد سبک یا میلگرد سنگین را دارید، بهتر است قبل از خرید، نیازها و شرایط مالی و فنی پروژه سنگین را بسنجید. گاهی اوقات هزینه بیشتر، در درازمدت سود بیشتری را برای شما به دنبال خواهد داشت و ایمنی سازه شما را نیز افزایش می‌دهد.