اولین فضایی که هنگام ورود به یک ساختمان توجه ما را به خود جلب می‌کند، پارکینگ است، اما درباره‌ی ضوابط ساخت پارکینگ چه می‌دانیم؟ حداقل ارتفاع پارکینگ از چه قرار است؟
ساخت‌وسازهای انبوه، شکل شهرسازی امروز ایران و نیز سرقت‌های متداول از ماشین‌ها در شهرها، نیاز ساکنان آپارتمان‌ها به پارکینگ اختصاصی را ضروری جلوه می‌دهد. بیفزاید به این مسائل، هزینه‌ی بالای خرید و نگهداری اتومبیل‌های شخصی را که صاحبان‌شان برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی بهتر است در پارکینگ‌های اختصاصی منازل‌شان از آن‌ها نگهداری کنند.
امروزه یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای خرید و یا حتی اجاره‌ی یک واحد مسکونی، داشتن پارکینگ اختصاصی آن واحد است و همگان می‌کوشند در صورت امکان چنین واحدی را برای خرید یا اجاره انتخاب کنند.
اما یک پارکینگ خوب چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه ساخته می‌شود؟
در این گزارش آهنگر، ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع آن را با شما در میان می‌گذاریم تا وقتی به قصد خرید یا اجاره یک واحد مسکونی می‌روید، بدانید باید پارکینگ آن چگونه باشد، همچنین اگر به فکر ساختن آپارتمان تازه‌ای هستید، با مطالعه‌ی این گزارش می‌توانید از ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع آن مطلع شوید.
ضوابط ساخت پارکینگ براساس انواع و تعداد خودرو
ازجمله ضوابط اولیه‌ای که در ساخت‌وساز آپارتمان‌ها برای بخش پارکینگ لحاظ می‌کنند و بر این اساس پارکینگ‌ها ساخته می‌شوند، درنظر گرفتن تعداد خودروهایی‌ست که باید در آن پارکینگ توقف کنند. این گروه‌بندی بر سه نوع است:
- کوچک: حداکثر سه خودرو
- متوسط: بین چهار تا 25 خودرو
- بزرگ: 26 خودرو تا بی‌نهایت
ابعاد قانونی پارکینگ برای یک خودرو 2.5 متر داخل به داخل ستون، برای دو خودرو 4.5 متر و برای سه خودرو هفت متر است. همچنین اگر مانع یا دیواری وجود داشته باشد، از هر طرف 25 سانتی‌متر به ابعاد مذکور اضافه می‌شود. در زمین‌هایی با عرض کمتر از ده متر می‌توان پارکینگ‌ها را به صورت پشت هم (پارکینگ مزاحم) قرار داد، البته در صورتی که مالکیت هر دو پارکینگ برای یک نفر باشد. نکات الزامی دیگر از این قرار است:
- درب پارکینگ باید از معبر کوچک‌تر باشد؛ یعنی اگر از دو خیابان دسترسی وجود دارد، درب در خیابان فرعی‌تر لحاظ می‌شود.
- فضای گردش خودرو در ضوابط ساخت پارکینگ حداقل 5×5 متر است؛ شعاع درونی مسیر چرخش نباید از پنج متر کمتر باشد، همچنین برای چرخش 180 درجه‌ای در پارکینگ باید پانزده متر فضا در نظر گرفت.
- در پارکینگ‌های بزرگ باید برای عابر پیاده، معبر مستقل با عرض حداقل شصت سانتی‌متر با رنگ یا افزایش ارتفاع از مسیر خودرویی در نظر گرفت.
- با وجود هر 25 عدد پارکینگ، باید یک عدد پارکینگ معلول در نظر گرفت؛ ابعاد این پارکینگ 5×3.5 متر است.
ضوابط حداقل ارتفاع پارکینگ
در ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع پارکینگ، ارتفاع مفيد، با فاصله از كف تمام شده‌ی آن پارکینگ تا زير پايين‌ترين محل عناصر سازه‌ای يا تاسيساتی ساختمان اندازه‌گیری می‌شود. براساس آنچه در بخش بالا درباره انواع پارکینگ‌ها آوردیم، حداقل ارتفاع آن‌ها از این قرار است:
- ارتفاع مفيد مجاز براساس ضوابط ساخت پاركينگ های كوچک، حداقل دو متر و بيست سانتی‌متر (2.20)
- ارتفاع مفيد مجاز براساس ضوابط ساخت پاركينگ های متوسط و بزرگ، حداقل دو متر و چهل سانتی‌متر (2.40)
همچنین برای پاركينگ‌های عمومی، حداقل ارتفاع مفيد ورودی و خروجی دو متر و چهل سانتی‌متر (2.40) باید درنظر گرفته شود.
ضوابط ساخت پارکینگ مورد نیاز براساس متراژ
پس از بررسی ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع آن، مهم‌ترین مسئله شاید این باشد که بدانیم اصلا تعداد پارکینگ‌های مورد نیاز در یک آپارتمان برای واحدهای مسکونی چطور تعیین می‌شود؟ بدیهی‌ست که مساحت ساختمان در تعیین این مسئله مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کند، بنابراین:
- برای واحدهای مسکونی کمتر از 150 متر مربع، یک پارکینگ
- برای واحدهای مسکونی بین 150 تا 200 مترمربع، 1.5 پارکینگ
- برای واحدهای مسکونی بیش از 200 مترمربع، دو پارکینگ
طبق ضوابط موجود، در ساختمان‌های مسکونی اگر تعداد واحدها فرد باشد، یک واحد از پارکینگ معاف است؛ همچنین برای یک واحد مسکونی، احداث پارکینگ الزامی نیست، اما به‌ازای دو واحد مسکونی یک پارکینگ مورد نیاز بوده و مساحت مورد نیاز به میزان حداقل شانزده مترمربع کافی درنظر گرفته شده. در ساختمان‌های دارای بیش از چهار واحد مسکونی که اغلب آپارتمان‌های امروزی تهران و شهرهای بزرگ، چنین وضعیتی دارند، تا چهار واحد آن‌ها پنجاه مترمربع و به ازای هر واحد اضافی، درنظر گرفتن یک پارکینگ ضروری است.
ضوابط ساخت پارکینگ چه جزئیات دیگری دارد؟
علاوه بر نکته‌های مهمی که تاکنون درباره‌ی ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع آن بیان شد، سازندگان ساختمان‌ها باید مسائل جزئی دیگری را هم برای ساخت پارکینگ‌ها لحاظ کنند:
- وجود کف‌شور در پارکینگ متوسط و بزرگ الزامی است.
- برای واحدهای بزرگتر از دویست مترمربع باید دو پارکینگ در نظر گرفت.
- دیوارهای پله، آسانسور و تاسیسات باید محصور، ضدحریق و همراه با دودبند باشند.
- در پارکینگ‌های متوسط و بزرگ علائم راهنمایی و هشدار الزامی است.
- در صورت وجود تاسیسات در پارکینگ، حداقل ارتفاع آن باید حداقل 2.40 متر باشد؛ تاسیسات نیاز به تهویه دارد و بهتر است از تهویه‌ی طبیعی برخوردار باشد و اگر امکانش وجود نداشت از داکت تهویه استفاده شود.
- در پارکینگ‌های بزرگ، مسیر ورودی و خروجی باید جدا باشد.
- رمپ یا شیب‌راهه، مسیر شیب‌داری است که دو سطح غیر هم‌تراز را به یکدیگر وصل می‌کند. معمولا برای دسترسی به پارکینگ‌های غیرهمکف، سهولت در تردد معلولین (با ویلچر) و انتقال افراد یا حمل بار به ساختمان‌های دارای اختلاف سطح با معبر، اجرای رمپ مطابق اصول و استانداردهای مربوطه ضروری است.
- تامین نور طبیعی از زیرزمین یا همکف از طریق حیاط خلوت مجاز است.
- ارتفاع انباری در پارکینگ حداقل 2.10 متر است و بر روی درب‌های انباری باید شیارهایی برای ورود و خروج هوا وجود داشته باشد.
دسته بندی انواع و اقسام پارکینگ
تا اینجای گزارش آهنگر، درباره‌ی ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع آن نوشتیم، اما پارکینگ‌ها در ساخت‌شان انواع و اقسام مختلفی دارند:
- همکف: در بخش همکف آپارتمان‌های مسکونی و تجاری، هر واحد یک جای پارک مجزا دارد (مگر در حالتی که در بخش‌هایی قبلی گزارش به آن اشاره شد) که با توجه به ماهیت و ابعاد پارکینگ، خودروها در آن قرار می‌گیرند. در طراحی این نوع پارکینگ‌ها، باید فضای کافی برای جابه‌جایی و رفت‌وآمد ماشین‌ها درنظر گرفته شود.
- زیرزمینی: این نوع از پارکینگ‌ها معمولا در مکان‌هایی که فضای کافی وجود ندارد، یا قیمت زمین برای ساخت‌وساز بالاست، طراحی و ساخته می‌شوند و معمولا در ساختمان‌هایی که تعداد واحدهای آن در هر طبقه زیاد است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پشت‌بام: پارکینگ‌های پشت‌بامی برای پارک وسایل نقلیه سبک مانند موتورسیکلت و دوچرخه کاربرد دارند و استفاده از آن‌ها با محدودیت‌های بسیاری همراه است. در این مورد باید نکاتی از قبیل جابه‌جایی راحت وسایل نقلیه، تامین ایمنی، مقاومت لازم سقف برای تحمل وزن وسیله نقلیه و... در پروسه‌ی ساخت آن‌ها لحاظ شود.
اصطلاحات رایج مربوط به انواع پارکینگ های ساختمانی
پیش از آن‌که گزارش ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع آن را به پایان ببریم، بد نیست با برخی اصطلاحاتی که درباره‌ی پارکینگ‌ها به کار می‌رود، آشنایی مختصری پیدا کنیم:
- پارکینگ اختصاصی: این پارکینگ در سند مالیک هر واحد ساختمانی مشخص شده و استفاده یا عدم استفاده از آن، در اختیار صاحب واحد مذکور است.
- پارکینگ مزاحم: در کنار پارکینگ‌های استاندارد یک ساختمان که برای رفت‌وآمد راحت و بی‌دردسر صاحبان‌شان طراحی شده، اگر پارکینگ دیگری وجود داشته باشد که مزاحمتی برای یک پارکینگ اصلی (استاندارد) ایجاد کند، پارکینگ مزاحم خوانده می‌شود. این نوع پارکینگ‌ها از جابه‌جایی راحت یکی از خودروها جلوگیری می‌کنند.
- پارکینگ مورد نیاز: حداقل تعداد پارکینگی است که براساس کاربری مورد نظر هر ساختمان تعیین می‌شود.
- پارکینگ مشاع: به پارکینگ‌هایی گفته می‌شود که مالکیت آن‌ها فقط در اختیار یک واحد ساختمانی نبوده و همه‌ی مالکان دیگر به نسبت سهم خود، حق استفاده از آن را دارند. همچنین اگر پارکینگی در سند مالکیت هیچ یک از واحدها قید نشده باشد هم پارکینگ مشاع است (این حالت اغلب زمانی رخ می‌دهد که تعداد پارکینگ‌ها کمتر از تعداد واحدهای ساختمان باشند.)
-
در این گزارشی که با موضوع ضوابط ساخت پارکینگ و حداقل ارتفاع پارکینگ در آهنگر خواندید، موارد ضروری و کاربردی قابل‌توجهی را درباره‌ی پارکینگ‌های ساختمانی باهم مرور کردیم، توجه به این نکته ضروری‌ست که آنچه در این گزارش آمد، سلیقه‌ی فردی یا پیشنهادی برای سازندگان نیست، بلکه همه‌ی موارد از ضوابط ساخت پارکینگ و رعایت حداقل ارتفاع پارکینگ به شمار می‌روند.