بعید است در ایران زندگی کنید و نام ضایعات آهن یک بار به گوشتان نخورده باشد. حتی اگر در حوزه ساخت‌وساز و خریدوفروش آهن‌آلات هم فعالیت نکنید، حتماً صدای خریدار ضایعات آهن را توی کوچه و خیابان شنیده‌اید. این مقاله به تعریف دقیق آهن قراضه، انواع و فواید استفاده از آن اختصاص دارد.
ضایعات آهن چیست و چه تفاوتی با زائدات دارد؟
به صورت کلی، ضایعات آهن به هر قطعه فلزی یا چدنی می‌گویند که دیگر به همان شکل فعلی قابل‌استفاده نیست. از نظر فنی، ضایعات محصول آنهایی هستند که با استانداردهای تولید مطابقت ندارند و در یکی از مراحل تولید، از خط کنار گذاشته می‌شوند. ضایعات یا مجدداً به عنوان ماده اولیه استفاده می‌شوند یا کارخانه از طریق فروش آن‌ها بخشی از ضرر و زیان خود را جبران می‌کند.
تولید بخشی از ضایعات محصول، قابل‌پیش‌بینی و اجتناب‌ناپذیر است و به همین دلیل به آن‌ها ضایعات نرمال می‌گویند؛ اما درصورتی‌که میزان آن‌ها از این حد بیشتر شود، به آن‌ها ضایعات غیرنرمال می‌گویند و تولید آن‌ها نشان‌دهنده نقص در پروسه تولید است.
به پسماند و دورریز فرایند تولید هم زائدات می‌گویند. زائدات هم دیگر به همان شکل فعلی خود قابل‌استفاده نیستند و باید روی آن‌ها پردازشی صورت بگیرد تا قابل‌استفاده شوند. به عنوان مثال باقیمانده‌های فرایند برش ورق، در دسته زائدات قرار می‌گیرند.
کاربرد ضایعات آهن چیست؟
افزایش قیمت آهن در سال‌های اخیر ارزش ضایعات آهن را هم افزایش داده است. برخلاف گذشته که بخش بزرگی از این ضایعات دفع می‌شدند، این اتفاق باعث شده که به آن‌ها به چشم ماده اولیه برای تولید مقاطع فولادی نگاه شود. ورود کوره‌های ذوب سازگار با ضایعات آهن و به‌صرفه بودن تولید فولاد با آن‌ها نیز در این رویکرد بی‌تأثیر نبوده است. علاوه بر این، تولید مقاطع فولادی با استفاده از ضایعات آهنی آسیب کمتری به محیط‌زیست می‌زند.
البته پیش از استفاده از این ضایعات، آن‌ها را تصفیه می‌کنند تا زنگار و سایر ناخالصی‌ها جدا شوند و کیفیت آن‌ها در حد استانداردهای تولید بالا بیاید. بخشی از ضایعاتی که به عنوان ماده اولیه کارخانه‌ها استفاده می‌شوند، از خط تولید خود کارخانه به دست می‌آید و بخش دیگر از فروشندگان ضایعات خریداری می‌شود. این فروشندگان نیز ضایعات آهن را از پروژه‌های ساختمانی و کارخانه‌های دیگر می‌خرند.
با انواع ضایعات آهن آشنا شوید
انواع ضایعات آهن معمولاً بر اساس کیفیت و جنس دسته‌بندی می‌شوند که در ادامه با هر 2 دسته‌بندی آشنا می‌شوید:
دسته‌بندی انواع ضایعات آهن بر اساس کیفیت
در این دسته‌بندی ضایعات آهن به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
ضایعات آهن سوپر ویژه
ضایعات ساخت‌وساز مثل تیرآهن، میلگرد، لوله، نبشی و ناودانی با طول کمتر از یک متر و همچنین ورق‌های ضخیم و شاسی خودروهای سنگین برش خورده و ورق‌های رنگی زنگ‌زده در دسته ضایعات آهن سوپر ویژه قرار می‌گیرند. قیمت میلگرد تولید شده با این ضایعات معمولاً از سایر انواع میلگرد تولیدشده از ضایعات آهن بیشتر است.
ضایعات آهن ویژه
ضایعات آهنی ویژه شامل ورق روغنی معمولی و بدون زنگ‌زدگی، تکه نبشی، ناودانی، لوله سیاه ضخیم، تسمه فولادی با ضخامت بالا، قالب بتنی، رینگ لاستیک خودرو، موتور یخچال پله شده، سر تیرآهن، انواع میلگرد و چهارپهلوی کوتاه می‌شوند.
ضایعات آهن درجه یک
این نوع ضایعات شامل موارد زیر می‌شود:
- قطعات لوله سیاه صنعتی
- قطعات قوطی پروفیل بدون زنگ
- لوازم موتوری سبک و سنگین
- سر و ته آبگرمکن و شوفاژ فاقد رسوب
- ورق سیاه رنگی
- ریل قطار
- انواع چرخ‌دنده
ضایعات آهن درجه دو
ضایعات درب و پنجره، بدنه دوچرخه و موتور، لوله گالوانیزه، لوله سبک، انواع توری، سیم جوش، تسمه کلاف شده، میلگرد کلاف، ورق و اتصالات گالوانیزه و تجهیزات بسته‌بندی فلزی در دسته قراضه آهن درجه دو قرار دارند.
ضایعات آهن درجه سه
ضایعاتی مثل ورق گالوانیزه استفاده شده و رنگ خورده، حلب بهداشتی، منبع اگزوز و شلنگ‌های فشار قوی سوخته در دسته قراضه آهنی درجه چهار قرار می‌گیرند.
ضایعات آهن درجه چهار
انواع پلیسه آهنی زنگ نزده قراضه آهن درجه چهار محسوب می‌شوند.
انواع ضایعات آهنی بر اساس جنس
گاهی اوقات ممکن است ضایعات آهن از جنس فولاد کربنی نباشند یا محصول ثانویه برخی مقاطع فولادی باشند. این نوع ضایعات به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
ضایعات آهن روغنی
به ضایعات ورق‌های سرد که از خطوط تولید خودرو و ... خارج می‌شوند می‌گویند.
ضایعات گالوانیزه
به ضایعاتی مثل کانال کولر، لوله آب و ... که پوشش روی دارند، ضایعات آهن گالوانیزه می‌گویند.
ضایعات آهن آلیاژی
به ضایعاتی که عناصری مثل نیکل، کروم، منگنز و ... در ساختار آن‌ها وجود دارد ضایعات آلیاژی می‌گویند.
استفاده از ضایعات آهن چه مزایایی برای ما دارد؟
استفاده از انواع ضایعات آهن به عنوان ماده اولیه، مزایای زیر را در بر دارد:
- کاهش 70 درصدی مصرف انرژی
- کاهش 90 درصدی استفاده از مواد خام
- کاهش آلودگی هوا به میزان 86 درصد
- صرفه‌جویی 40 درصدی در استفاده از منابع آبی
- کاهش 76 درصدی آلودگی آب‌ها
- صرفه‌جویی 97 درصدی در مصرف منابع
-
همچنین هر تن فولاد تولیدشده از آهن قراضه، به کاهش 1115 گرمی مصرف آهن، 625 گرمی مصرف زغال‌سنگ و حفظ 53 کیلوگرم سنگ آهک منجر می‌شود.
بسیاری از میلگردهای باکیفیت موجود در بازار با استفاده از انواع ضایعات آهن ساخته می‌شوند. برای خرید این میلگردها، می‌توانید به صفحه قیمت میلگرد مراجعه کنید و قیمت و وزن آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید. ثبت سفارش هم از طریق همین صفحه و تماس با کارشناسان فروش آهنگر امکان‌پذیر است.