امروزه سوله‌ها تنها برای ساخت انبار کاربرد ندارند و از آنها برای کاربردهای متعددی که حتی ممکن است به ذهنتان نرسد، استفاده می‌کنند. نحوه ساخت آنها نیز نسبت به قبل تغییر کرده و دیگر با استفاده از شیوه‌های سنتی ساخت سازه‌های فلزی، آنها را نمی‌سازند. کاربرد خرپا در ساخت سوله، استفاده از شیوه‌های قدیمی را منسوخ کرده و منجر به تسریع فرایند ساخت سوله شده است. در این مقاله، با سوله خرپایی، انواع، کاربردها، نحوه ساخت، مزایا و معایب آن آشنا می‌شوید.
سوله خرپا چیست؟
سوله خرپا نوعی سوله سبک است که علی‌رغم وزن کمتر نسبت به سایر انواع سوله، مقاومت و استحکام بالایی دارد. همان‌طور که از نام آن مشخص است، عضو اصلی در این نوع سوله، خرپای فولادی است. خرپا به سازه‌ای گفته می‌شود که اعضای آن به‌صورت مثلثی به یکدیگر مونتاژ شده‌اند. انتخاب مقاطع فولادی برای ساخت خرپای سوله معمولاً به ملاحظات فنی و میزان مقاومت مورد انتظار آن بستگی دارد، اما معمولاً از ناودانی، نبشی و قوطی پروفیل برای ساخت آن استفاده می‌کنند. به همین دلیل، قیمت ناودانی می‌تواند تأثیر زیادی در قیمت تمام شده سوله داشته باشد.
در سوله خرپایی، خرپا نقش عضو حمال بار را بر عهده دارد و توسط ستون‌هایی که از ناودانی یا قوطی ساخته می‌شوند، برپا می‌شود. سوله خرپایی انواع مختلفی دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید.
سوله خرپایی چه انواعی دارد؟
همانند هر سازه خرپایی دیگر، سوله خرپایی نیز به‌صورت ساده و مرکب ساخته می‌شود. سوله خرپای ساده معمولاً دارای یک نوع خرپا است که از اتصال 3 عضو در 2 گروه به‌صورت مفصلی تشکیل می‌شود. در حالی که خرپای مرکب از ترکیب بیش از یک خرپا ساخته می‌شود و امکان ایجاد دهانه‌های متعدد و عریض را فراهم می‌کند. البته سوله خرپایی یک نوع دیگر هم دارد که از آن کمتر استفاده می‌شود و به آن خرپای مبهم می‌گویند. خرپای این نوع سوله، مشخصات خرپاهای ساده و مرکب را ندارد. از نظر ظاهری، دسته‌بندی سوله خرپایی به شکل زیر است:
- سوله خرپا با قوس‌های موازی (Parallel Chord Truss)
- سوله خرپا تک تیرک یا شاه‌تیر ( King Post Truss)
- سوله خرپا هاو (Howe Truss)
- سوله خرپا چتری (Fan Truss)
- سوله خرپا سقف نور شمالی ( North Light Roof Truss)
- سوله خرپا پرات ( Pratt Truss)
- سوله خرپا دستک‌دار یا عصایی (Queen Post Truss)
- سوله خرپا قیچی (Scissor Roof Truss)
- سوله خرپا چهارگوش (Quadrangular Truss)
- سوله خرپا پاشنه‌بلند (Raised Heel Roof Truss)
کاربرد سوله خرپایی چیست؟
همان‌طور که گفتیم، سوله خرپایی یک سازه سبک است و این سبک بودن، منجر به پایین آمدن قیمت آهن به کار رفته در آن می‌شود. همین موضوع، یعنی این که سوله خرپایی در جایی کاربرد دارد که بحث مدیریت هزینه‌ها، از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین از آنجایی که خرپا نیاز به استفاده از ستون‌های میانی را به حداقل می‌رساند، از سوله‌های خرپایی برای ساختن سالن‌های سرپوشیده‌ای که نیاز به محیط داخلی یکپارچه و فاقد ستون دارند، استفاده می‌شود. لیست زیر، مهم‌ترین کاربردهای سوله خرپایی را نشان می‌دهد:
- سالن‌های ورزشی مثل سالن فوتسال و بسکتبال
- بیمارستان‌های صحرایی
- مقرهای نظامی
- سالن کنسرت
- سالن نمایش
- سالن‌های همایش و نمایشگاه
- شهربازی و مراکز تفریحی
- تعمیرگاه و کارخانه
ایمنی بالای این سازه در کنار وزن سبک آن، سوله خرپایی را برای ساخت مکان‌هایی که افراد زیادی در آن کار یا تردد می‌کنند، ایده‌آل نموده است.
سوله خرپایی چگونه ساخته می‌شود؟
مهم‌ترین و نخستین مرحله در ساخت سوله خرپایی، نیازسنجی و بررسی اقلیم است. از آنجایی که بحث ایمنی در سوله‌های خرپایی اهمیت زیادی دارد، بایستی برای انتخاب محل مناسب، میانگین بارهای هر منطقه جغرافیایی در 30 سال گذشته را ملاک قرارداد. این بارها شامل میزان بارش برف و باران، میزان رطوبت هوا، میزان وزش باد و طوفان و همچنین زلزله‌خیز بودن آن منطقه می‌شود.
در مرحله نیازسنجی، مشخص کردن کاربری سوله به‌صورت دقیق نیز اهمیت زیادی دارد. این موضوع به انتخاب عایق و متریال مناسب برای ساخت دیوار و سقف سوله و انتخاب نوع سیستم تأسیسات، کمک بسیاری می‌کند. بعد از آن، نوبت به بتن‌ریزی و ساخت فونداسیون می‌رسد. پس از آن اجزای فولادی سوله مونتاژ می‌شود و در مرحله آخر، ساخت تأسیسات، دیوارچینی و برپایی سقف، صورت می‌گیرد. در نظر گرفتن قیمت مقاطع فولادی مثل قیمت نبشی نیز به تخمین سرمایه مورد نیاز، کمک بسیاری می‌کند.
سوله خرپایی چه مزایا و معایبی دارد؟
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، مهم‌ترین مزیت سوله خرپایی، وزن کم و ایمنی بالای آن است. سایر مزایای سوله خرپایی را در لیست زیر می‌بینید:
- امکان ساخت دهانه‌های عریض با ابعاد نامحدود
- سهولت در نصب و حمل
- امکان جابجایی
- هزینه ساخت کمتر در مقایسه با سایر انواع سوله مثل سوله تیر ورق
- امکان نصب تجهیزات جانبی مثل جرثقیل سقفی
- کمتر بودن لرزش و ناپایداری در مقایسه با سایر انواع سوله
- سهولت در طراحی با استفاده از نرم‌افزارهای به‌روز
همچنین معایب سوله خرپایی، به شرح زیر است:
- اجرت بالای گروه نصاب سوله
- به‌صرفه نبودن برای ساخت دهانه‌هایی با طول کمتر از 18 متر
اگر به معایب سوله خرپایی نگاه کنید و آن را با مزایای سوله خرپایی مقایسه کنید، به این نتیجه می‌رسید که این سوله انتخابی مناسب برای کاربردهای متنوع است. برای تهیه کردن مقاطع فولادی مورد نیاز برای ساخت سوله خرپایی نیز می‌توانید روی آهنگر حساب کنید. انواع و اقسام مقاطع فولادی در این وب سایت موجود است و می‌توانید قیمت انواع مختلف هر مقطع را با یکدیگر مقایسه کرده و سپس اقدام به خرید کنید.