در سال‌های اخیر اصول و مقررات ساخت‌وساز بیش از گذشته رعایت میشود. کیفیت مصالح ساختمانی یکی از مواردی است که در این اصول و مقررات بر آن تأکید زیادی شده است. این اصول و مقررات در «فصل 10 مبحث نهم مقررات ملی ساختمان» گردآوری شده‌اند. مقاطع فولادی مانند میلگرد نیز برای به‌کارگیری در ساختمان باید ضوابط خاصی را دارا باشند که شما علاوه بر در نظر گرفتن راهنمای خرید میلگرد، باید اطلاعات کافی در این زمینه داشته باشید. در این مقاله شما را با انواع تست میلگرد و انواع آزمایشهای میلگرد در ساختمان‌سازی مانند آزمایش توان کششی میلگرد، آشنا می‌کنیم. در این مقاله شما را با انواع تست میلگرد، ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد و نمونه جواب آزمایش میلگرد ، آشنا می‌کنیم.
ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد چیست؟
در ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد آمده است که باید نمونه‌ها به تعدادی در نظر گرفته شوند که بتوان نتایج آزمایشهای صورت گرفته را به کل میلگرد مصرفی در فونداسیون ساختمان تعمیم داد. برای این کار کافی است شرایط زیر را در نمونه‌گیری رعایت کنید:
• در نظر داشته باشید که اگر در ساخت‌وساز خود نیاز به میلگردهایی ساخته‌شده با گریدهای مختلف دارید، باید حداقل از هر گرید یک نمونه را مورد آزمایش قرار دهید و نمونه جواب آزمایش میلگرد را بررسی کنید
• نکته بعدی که باید به آن دقت کنید، تنوع در سایز میلگردهای مصرفی است. ضوابط پذیرش میلگرد در ساختمان‌سازی شما را مکلف می‌کند که حداقل یک نمونه میلگرد از هر سایز را مورد بررسی قرار دهید.
• درنهایت هم باید به ازای هر 50 تن میلگرد مصرفی، یک نمونه میلگرد را برای انجام آزمایشهای مربوطه در نظر بگیرید. حتی اگر مقدار میلگرد مصرفی شما کمتر از این مقدار است باید روی یک نمونه تست‌ها را انجام دهید.
طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، مشخصات زیر برای هر گرید میلگرد الزامی است:
|
مشخصات الزامی میلگرد طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان
|
|
ردیف
|
گرید
|
آج
|
تنش تسلیم (N/mm2)
|
مقاومت کششی (N/mm2)
|
ازدیاد طول نسبی
(حداقل مقدار مجاز برای طول 10 برابر قطر میلگرد)
|
|
1
|
A1
|
س 240
|
240
|
360
|
0.18
|
|
2
|
A2
|
آج 340
|
340
|
500
|
0.15
|
|
3
|
A3
|
آج 400
|
400
|
600
|
0.12
|
|
4
|
A4
|
آج 500
|
500
|
650
|
0.08
|
با نمونه جواب آزمایش میلگرد آشنا شوید
نمونه جواب آزمایش میلگرد که نتایج تست تنش تسلیم و مقاومت نهایی میلگرد در آن درج‌شده، به شرح زیر است:
با انواع آزمایش میلگرد در ساختمان‌سازی آشنا شوید
هنگام خرید علاوه بر قیمت روز میلگرد، کیفیت این محصول را هم در نظر بگیرید. بررسی آزمایشات کنترل کیفیت میلگرد از مهمترین پارامترهای قابل توجه قبل از خرید میلگرد است.
شما به‌عنوان مهندس ساختمان باید بدانید که پس از خرید میلگرد، برای اطمینان از کیفیت و کارایی آن باید پیش از استفاده در پروژه، آن‌ها را بر اساس ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد، مورد ارزیابی و تست قرار دهید.
این آزمایشها در 2 دسته طبقه‌بندی میشوند:
- > آزمون‌های مخرب
- > آزمون‌های غیر مخرب
در ادامه توضیح مختصری درباره هر یک از این دسته‌ها می‌دهیم.
1. آزمون‌های مخرب
گروهی از آزمایشهای صورت گرفته روی میلگرد باید تا جایی ادامه پیدا کند که محصول اولیه را تخریب کند؛ به همین دلیل به آن‌ها آزمایشهای مخرب می‌گویند. آزمایش‌هایی مانند ارزیابی میزان توان کششی، سختی، انعطاف‌پذیری، مقاومت در برابر ضربه و مقاومت پیچشی ازجمله این آزمون‌ها محسوب میشوند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
اهمیت آزمایشهای مخرب میلگرد در برخی از عملیات ساختمانی مانند خمکاری میلگرد، مشخص میشود.
> آزمایش توان کششی میلگرد
آزمایش مقاومت کششی میلگرد توسط دستگاههای مکانیکی یا هیدرولیکی و بر اساس استاندارد DIN 1045 آلمان جهت ارزیابی خواص استاتیکی میلگرد صورت می‌گیرد. مقاومت کششی میلگرد، مقاومت حد نهایی است که میلگرد در آزمایشها قادر به تحمل آن است. در این آزمایش قابلیت الاستیکی و انعطاف‌پذیری میلگرد مورد بررسی قرار گرفته و نقطه تسلیم، حد ارتجاعی و مقاومت در برابر شکنندگی میلگرد ارزیابی میشود.
> آزمایش تعیین خستگی میلگرد
میلگرد علاوه بر احتمال شکستگی در برابر کشش، ممکن است هنگامی‌که در داخل بتن خوابانده شده، به‌مرور زمان دچار شکستگی شود. این موضوع حتی ممکن است پس از پذیرفته شدن در آزمون‌های کششی نیز رخ دهد. بنابراین طبق ضوابط آیین نامه ساختمان، تست خستگی نیز باید قبل از به‌کارگیری میلگرد در ساختمان از این محصول گرفته شود. این آزمایش جهت تعیین بیشینه تنش قابل‌تحمل برای میلگرد پیش از شکسته شدن به کار می‌رود.
آزمایش خستگی تحت کشش و فشار، آزمایش با میله چرخان یا میله ارتعاشی ازجمله انواع آزمون‌های خستگی میلگرد به شمار می‌روند. این آزمون اغلب برای میلگردهایی انجام میشود که در مرحله بتن‌ریزی خم شده باشند و تفسیر نتایج بر اساس ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد نیز به عهده مهندس است
> آزمایش خمش سرد میلگرد
آزمایش خمش میلگرد مطابق با استاندارد ملی ایران روی میلگردهایی با طول 250 میلی‌متر و بالاتری صورت می‌پذیرد که هیچ‌گونه عملیات مکانیکی (ازجمله تراشکاری) روی آن انجام نشده باشد.
> آزمایش خمش مجدد میلگرد
آزمایش خمش مجدد میلگرد در چند مرحله صورت می‌گیرد. در گام نخست میلگرد را تا 90 درجه در یک جهت مشخص خم کرده و سپس آن را به مدت نیم ساعت در دمای 100 درجه سانتی‌گراد گرم میکنند. در مرحله بعد پس از خنک شدن میلگرد، عمل خمش را به اندازه 20 درجه در سمتی خلاف جهت اولیه انجام می‌دهند.
پس از این کار، یک لایه آج را از روی میلگرد برداشته و بررسی میکنند که میلگرد در هیچ جهتی دچار ترک، شکست یا گسستگی نشده باشد. دقت داشته باشید که در ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد، باید دمای محیط بین 15 تا 250 درجه سانتی‌گراد باشد
2. آزمون‌های غیر مخرب
برخی از آزمایشهای مربوط به میلگرد ازجمله آزمون سنجش ابعاد و وزن، آزمایش ترکیبات شیمیایی، بازرسی با اشعه ایکس یا بازرسی مافوق صوت و بازرسی با ذرات مغناطیسی در دسته آزمون‌های غیر مخرب محسوب میشوند. انجام این آزمایشها روی میلگرد هیچ آسیبی به نمونه وارد نمی‌کند.
> سنجش ابعاد میلگرد
استاندارد ملی ایران با شماره 3132 که استاندارد میلگرد در ایران محسوب میشود، میزان رواداری قطر، آج و طول میلگردها را مشخص می‌کند. باید قبل از استفاده از میلگردها این موارد را چک کرده و از صحت آن‌ها مطمئن شوید.
> آزمایش میلگرد زنگ‌زده
اگر میلگردی پوسته‌پوسته شده و زنگ‌زده باشد یا به‌طور موضعی و عمیق دچار خوردگی شود، قابل‌استفاده در بتن نخواهد بود. البته درصورتی‌که زنگ‌زدگی میلگرد به شکلی اتفاق افتاده باشد که به پوسته‌شدن و یا خوردگی عمیق منجر نشده باشد، درصورتی‌که ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد را پاس کند می‌توانید از آن در بتن استفاده کنید.
چرا آزمایش میلگرد و بتن با یکدیگر انجام میشود؟
جالب است بدانید که بر اساس ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد، باید این آزمایش میلگرد و بتن هم‌زمان انجام شوند و درصورتی‌که یکی از آن‌ها نتواند تأییدیه بگیرد، دیگری نیز رد خواهد شد. دلیل این موضوع این است که اغلب میلگرد در ساختمان‌سازی برای افزایش مقاومت بتن استفاده میشود و تاثیر استفاده از میلگرد باکیفیت در ساختمان را می‌توان رو کیفیت کل سازه دید.
آزمایش پذیرش میلگرد باید روی چند نمونه انجام شود؟
در ضوابط پذیرش میلگرد آمده است که باید نمونه‌ها به تعدادی در نظر گرفته شوند که بتوان نتایج آزمایشهای صورت گرفته را به کل میلگرد مصرفی در فونداسیون ساختمان تعمیم داد. برای این کار کافی است شرایط زیر را در نمونه‌گیری رعایت کنید:
- > در نظر داشته باشید که اگر در ساخت‌وساز خود نیاز به میلگردهایی ساخته شده با گریدهای مختلف دارید، باید حداقل از هر گرید یک نمونه را مورد آزمایش قرار دهید و نمونه جواب آزمایش میلگرد را بررسی کنید
- > نکته بعدی که باید به آن دقت کنید، تنوع در سایز میلگردهای مصرفی است. ضوابط پذیرش میلگرد در ساختمان‌سازی شما را مکلف می‌کند که حداقل یک نمونه میلگرد از هر سایز را مورد بررسی قرار دهید.
- > درنهایت هم باید به ازای هر 50 تن میلگرد مصرفی، یک نمونه میلگرد را برای انجام آزمایشهای مربوطه در نظر بگیرید. حتی اگر مقدار میلگرد مصرفی شما کمتر از این مقدار است باید روی یک نمونه تست‌ها را انجام دهید.
طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، مشخصات زیر برای هر گرید میلگرد الزامی است:
|
مشخصات الزامی میلگرد طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان
|
|
ردیف
|
گرید
|
آج
|
تنش تسلیم (N/mm2)
|
مقاومت کششی (N/mm2)
|
ازدیاد طول نسبی
(حداقل مقدار مجاز برای طول 10 برابر قطر میلگرد)
|
|
1
|
A1
|
س 240
|
240
|
360
|
0.18
|
|
2
|
A2
|
آج 340
|
340
|
500
|
0.15
|
|
3
|
A3
|
آج 400
|
400
|
600
|
0.12
|
|
4
|
A4
|
آج 500
|
500
|
650
|
0.08
|
تفسیر نتایج آزمایش میلگرد به عهده چه کسی است؟
تنها مهندس عمران پروژه می‌تواند نتایج آزمایش میلگرد را تفسیر کند. زیرا برای این کار نیاز به تجربه و آگاهی از ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد وجود دارد و درصورتی‌که کوچک‌ترین اشتباهی در تفسیر نتایج به وجود بیاید می‌تواند کل پروژه را با مشکل مواجه کند. تفسیر نتایج آزمایش میلگرد با استفاده از نرم افزارهای هوشمند انجام میشود که در آن درصد ازدیاد طول میلگرد و تمام رفتارهای مقطع در طول انجام تست را به صورت یک جدول به مهندس عمران ارائه می‌دهد.
در تخمین هزینه یک پروژه ساختمانی علاوه بر محاسبه قیمت آهن مصرفی، باید هزینه انجام آزمایش میلگرد، ضوابط پذیرش آزمایش میلگرد دیگر تست‌ها را نیز در نظر بگیرید. خوشبختانه در حال حاضر مراکز معتبری برای انجام آزمایش میلگرد قبل از استفاده در ساختمان‌سازی در کشور وجود دارد که یک نمونه جواب آزمایش میلگرد انجام‌شده توسط آن‌ها نیز در این مقاله آورده شده است. در نظر داشته باشید که میلگردهای مصرفی در پروژه باید طبق ضوابط پذیرش این محصول تأیید شده باشند.