جوشکاری برخلاف تصور بسیاری از افراد در صورت رعایت موارد ایمنی، کار خطرناکی نیست؛ هر چند افرادی که از رعایت موارد ایمنی در جوشکاری چشم‌پوشی کنند، در معرض انواع مصدومیت‌ها مثل سوختگی، برقگرفتگی، استنشاق گازهای سمی و خطرات دیگر هستند.
براساس منشورها و قوانین اداره سلامت و ایمنی شغلی(OSHA) و انجمن تخصصی سلامت در بخش صنعت(ACGIH)، دو مرجع مهم کنترل ایمنی در صنایع آمریکا، قوانین جامعی برای تامین ایمنی در محیط کار توسط کارفرما دارند.
برای ایمنی هرچه بیشتر در جوشکاری، کارفرما موظف به رعایت موارد زیر است:
1. کارفرما باید دستورالعملهای استفاده از تجهیزات ایمنی جوشکاری را به دقت خوانده و از عمل به آن‌ها مطمئن شود.
2. پروندهها و برگههای مربوط به ایمنی باید توسط کارفرما بررسی شوند.
3. باید همه موارد استانداردهای مربوط به سلامت و ایمنی در شرکت اجرا شود.
در این مقاله با مهمترین خطرات جوشکاری مثل برق گرفتگی با دستگاه جوش و عیوب جوشکاری و نحوه پیشگیری از آن‌ها آشنا می‌شوید:
با مهمترین خطرات جوشکاری و نحوه پیشگیری از آن‌ها آشنا شوید
جوشکارها باید درباره 5 خطر اصلی در کارشان بدانند و با ابزارهای ایمنی برای پیشگیری از این خطرات آشنا شوند. در ادامه می‌توانید با مهمترین موارد ایمنی در جوشکاری مثل پیشگیری از برق گرفتگی با دستگاه جوش آشنا شوید:
1. گازها و بخارات سمی
گازهای آزاد شده در عملیات جوشکاری از جمله ترکیبات اکسید فلزی خطرناک هستند؛ به همین دلیل جوشکارها باید در محلی کار کنند که دارای سیستم تهویه مناسب مانند هواکش و دیگر انواع سیستم تهویه هوا باشد که گازهای سمی را بتواند از محل کار تخلیه کند. همچنین بهتر است سرِ فرد جوشکار تا جای ممکن از موادی که در حال جوش زدن آن‌هاست، فاصله داشته باشد.
البته میزان گازهای خطرناک در محل جوشکاری و سیستم تهویه آن باید مرتب کنترل شود. اگر میزان تولید گازها در عملیات جوشکاری زیاد باشد، فرد باید از ماسکهای استاندارد فیلتردار استفاده کند.
2. برق گرفتگی با دستگاه جوش
یکی از مهمترین خطرات هنگام جوشکاری، برق گرفتگی با دستگاه جوش است که باعث آسیب‌های جدی به فرد و حتی مرگ می‌شود؛ در واقع وقتی جوشکار دو جسم فلزی دارای ولتاژ را لمس می‌کند، یک مدار الکتریکی بین این دو جسم ساخته می‌شود؛ هر چقدر هم میزان ولتاژ بالا باشد، خطر بیشتر و صدمات احتمالی جدی‌تر می‌شود.
بیش‌ترین خطر برقگرفتگی برق گرفتگی با دستگاه جوش ناشی از برقگرفتگی ثانویه 20 تا 100 ولتی در هنگام جوش با قوس الکتریکی است؛ متاسفانه برقگرفتگی 50 ولتی باعث آسیب‌ها و جراحات جدی به جوشکار می‌شود. برقگرفتگی ناشی از جریان متناوب، خطرناک‌تر از جریان برق مستقیم است؛ زیرا جریان برق متناوب موجب ایست قلبی می‌شود. همچنین وقتی فرد در معرض جریان برق متناوب قرار بگیرد، به سختی می‌تواند فرار کرده و خود را از برقگرفتگی نجات دهد.
یکی از مهمترین موارد برای ایمنی در جوشکاری، استفاده از کفش‌های مناسب و عایق در برابر جریان برق است. البته جوشکارها هنگام کار به هیچ عنوان نباید بخش فلزی الکترود یا نگهدارنده الکترود را لمس کنند؛ در واقع بهتر است هیچ یک از بخش‌های بدن جوشکار با الکترود یا قسمت فلزی نگهدارنده آن تماس نداشته باشد. جوشکارها همیشه باید موقع کار، دستکش استاندارد و البته خشک بپوشند تا از خطر هر نوع برقگرفتگی در امان باشند.
* به یاد داشته باشید نگهدارنده الکترود را مرتب کنترل کنید و در صورت هر گونه خرابی برای تعمیر آن اقدام کنید. تعمیر این دستگاه را هم باید به افراد متخصص و قابل اعتماد بسپارید.
3. آتشسوزی یا انفجار
آتشسوزی یا انفجار از دیگر خطرهای جدی در کار جوشکاری است. برای ایمنی در جوشکاری و از بین بردن احتمال بروز حادثه باید تا شعاع 10 متری محل جوشکاری هیچ گونه گاز، مایع و مواد جامد قابل‌اشتعال وجود نداشته نباشد.
همچنین دستگاه هشدار آتشسوزی و سیستم تهویه باید با یکدیگر متناسب باشند. علاوه بر این کپسول‌های خاموش‌کننده آتش، کیسه‌های شنی و دیگر وسایل لازم ضدحریق باید در محل جوشکاری و در دسترس باشند. در صورتی هم که مواد قابل اشتعال نزدیک به محل جوشکار قرار داشته و امکان جابجایی‌اش نباشد، باید آن را با پتوی ضدحریق پوشاند.
4. تجهیزات و وسایل ایمنی شخصی نامناسب
جوشکارها برای حفظ ایمنی خود باید لباس ضدحریق مناسب با شغل‌شان بپوشند؛ البته این لباس باید آزاد بوده تا جوشکار به راحتی بتواند در آن حرکت کند؛ لباس‌های چرمی یا کتانی ضدحریق برای حفظ ایمنی افراد جوشکار توصیه می‌شوند. همچنین همه بدن باید با لباس پوشانده شود و حتی شلوار روی چکمه یا ساق کفش را هم بگیرد.
استفاده از کلاه مناسب و عینک ایمنی یا شیلد صورت هم در جوشکاری ضروری است. پوشیدن چکمه مناسب هم یکی دیگر از نکات مهم برای رعایت ایمنی در جوشکاری است. چکمه جوشکارها باید از جنس چرم مقاوم بوده و از مچ و انگشت پاها به خوبی محافظت کند. همچنین چکمه یا کفش در قسمت بندها باید طوری طراحی شود که با افتادن جسم سنگین روی آن دچار پارگی و ضربه به پا نشود. البته استفاده از دستکش ضدحریق و گوش‌گیر (برای محافظت از گوش در برابر صداهای بلند) در جوشکاری لازم است.
5. دیگر موارد مهم برای ایمنی در جوشکاری
جوشکارهایی که در فضای کوچک کار می‌کنند باید توجه دو چندانی به نکات ایمنی داشته باشند. بهتر است خرده‌ها و تراشه‌های روی زمین به صورت مرتب تمیز شود تا از لغزش و سر خوردن فرد هنگام کار جلوگیری شود. همچنین جوشکارها باید موقع حمل اجسام تیز و قوطی‌های الکترود احتیاط کنند. کنترل تجهیزات و PPE هم برای اطمینان از خراب نبودن آن‌ها مهم است.
علت نگرفتن جوش چیست؟
پایین بودن ولتاژ دستگاه، تمیز نبودن سطح فلز تحت جوشکاری و اتصال نامناسب قطب منفی دستگاه می‌تواند علت نگرفتن جوش باشد. همچنین انتخاب الکترود نامناسب نیز از مهمترین علل نگرفتن جوش است.
چرا دستگاه جوش برق نمیگیرد؟
اگر دستگاه جوشکاری شما خوب کار نمی‌کند و برایتان سؤال است که چرا چرا دستگاه جوش برق نمیگیرد، نگاهی به عوامل اصلی خرابی دستگاه جوش بیندازید:
- ضعیف شدن فیوزهای تغذیه
- 2 فاز بودن برق ساختمان
- بیشتر بودن طول کابل دستگاه از 50 متر
- استفاده از دستگاه بیش از توان آن
- استفاده از کابل جوش معیوب و نامناسب
- بی‌کیفیت بودن انبر و کابل آن
- قرار دادن دستگاه در معرض رطوبت
مشکلات بالا می‌تواند علت نگرفتن جوش هم باشد.
اگر بخواهیم به طور خلاصه به نکات ایمنی در جوشکاری اشاره کنیم رعایت موارد زیر ضروری است:
- استفاده از عینک و نقاب مخصوص برای جلوگیری از اثرات اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز
- استفاده از لباس‌کار و پیش‌بند مخصوص
- استفاده از دستکش برای محافظت از دست‌ها
- زدن کلید اصلی دستگاه و قطع مدار در صورت توقف کار
- در نظر گرفتن تمهیدات لازم در خصوص بیرون کشیدن جوشکار حین جوشکاری مخازن در مواقع خطر
برای رفع علت نگرفتن جوش و رسیدن به پاسخ سؤال چرا دستگاه جوش برق نمیگیرد هم بهتر است از دستگاه جوش و تجهیزات سالم و باکیفیت استفاده کنید.