تفاوت بریکت و آهن اسفنجی چیست؟

بریکت و آهن اسفنجی هر دو از پرکاربردترین مواد اولیه در صنعت فولاد هستند که هر کدام از صنایع بسته به نیاز و شرایط خود، یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کند. اما چه پارامترهایی در انتخاب بریکت و آهن اسفنجی تأثیرگذار هستند و اصلاً تفاوت بریکت و آهن اسفنجی چیست؟ برای گرفتن پاسخ این سؤالات، این مقاله را تا انتها بخوانید.

آهن اسفنجی چیست؟

آهن اسفنجی نخستین محصول قابل‌استفاده سنگ آهن است. سنگ آهنی که از معدن استخراج می‌شود ناخالصی‌های زیادی دارد و نمیتوان آن را به صورت مستقیم وارد کوره ذوب آهن کرد. آهن اسفنجی از احیای مستقیم سنگ آهن تولید می‌شود و توپی شکل و متخلخل است. به همین دلیل به آن آهن اسفنجی می گویند. 

تفاوت بریکت و آهن اسفنجی زمانی مشخص می‌شود که به روش تولید آن‌ها رجوع کنیم. در تولید آهن اسفنجی نیازی به استفاده از حرارت نیست، در حالی که در تولید برخی از انواع بریکت از حرارت استفاده می‌شود. همچنین آهن اسنفجی رطوبت و ناخالصی را راحت جذب می کند و خاصیت اشتعال زایی بالایی دارد که این موضوع باعث شده تا ملاحظات خاصی در حمل و نقل آن رعایت شود.

بریکت چیست و چه انواعی دارد؟

بریکت به نوعی محصول ثانویه آهن اسفنجی است که با اصلاح عیوب آهن اسفنجی و فشرده سازی آن تولید می‌شود. البته آهن اسفنجی تنها ماده ای نیست که برای تولید بریکت از آن استفاده می‌شود، بلکه ممکن است خرده های آهن، آهن قراضه، پلیسه و ... هم برای تولید بریکت مورد استفاده قرار بگیرند. یک تفاوت بریکت و آهن اسفنجی، به همین ماده اولیه سازنده آن‌ها بر می گردد؛ چون ماده اولیه تولید آهن اسفنجی سنگ آهن است و نمی‌توان توان آن را از آهن قراضه و ضایعات آهن تولید کرد.

با این حال کیفیت بالای بریکت و فرآوری آسان آن در مقایسه با آهن اسفنجی باعث شده تا کاربرد بریکت به عنوان ماده اولیه در کارخانه‌های ذوب و نورد فولاد افزایش پیدا کند، تا جایی که جایگزین ضایعات آهن در بسیاری از کارخانه‌ها شده است.

انواع بریکت

تفاوت بریکت و آهن اسفنجی به روش تولید آن‌ها نیز باز می‌گردد. بریکت آهن اسفنجی در 3 نوع گرم، سرد و نرمه تولید می‌شود که روش تولید آن‌ها با یکدیگر متفاوت است؛ درحالی‌که آهن اسفنجی معمولاً با یک روش مشخص تولید می‌شود.

برای تولید بریکت سرد، آهن اسفنجی را در دمای محیط وارد دستگاه بریکت زنی می‌کنند و با افزودن زغال‌سنگ به عنوان گاز احیاکننده، آن را تبدیل به بریکت می‌کنند. بریکت سرد کروی شکل و توپر است. برای تولید بریکت گرم، ابتدا آهن اسفنجی را حرارت می‌دهند و پس از احیا کردن با گاز، وارد دستگاه بریکت زنی می‌کنند. بریکت گرم مستطیلی شکل و فشرده‌تر از بریکت گرم است و کاربرد بیشتری دارد. این بریکت در کارخانه‌های دارای کوره قوس الکتریکی محبوبیت زیادی دارد.

بریکت نرمه همان غباری است که هنگام تولید آهن اسفنجی تولید می‌شود و با فرایندی شبیه به فرایند تولید بریکت سرد، آن را تبدیل به بریکت می‌کنند. کیفیت بریکت نرمه از سایر انواع بریکت کمتر است.

تفاوت بریکت و آهن اسفنجی چیست؟

اصلی‌ترین تفاوت بریکت و آهن اسفنجی به روش تولید آن‌ها باز می‌گردد. همانطور که گفتیم تولید بریکت با استفاده از آهن اسفنجی و به چند روش مختلف انجام می‌شود، درحالی‌که برای تولید آهن اسفنجی معمولاً از یک روش استفاده می‌شود و طی آن، با کمک زغال غیر کک شو سنگ آهن را در کوره دوار احیا می‌کنند. همچنین در این فرایند از گاز طبیعی هم استفاده می‌شود و ازآنجایی‌که شرکت میدرکس آمریکا مبدع این روش بوده، آن را با نام روش میدرکس نیز می‌شناسند.

آهن اسفنجی و بریکت در زمینه‌های دیگر نیز با یکدیگر تفاوت دارند که در ادامه به آن‌ها نیز می‌پردازیم:

• بریکت به راحتی با کربن و مواد دیگر ترکیب می‌شود و برای آلیاژسازی ایدئال است، درحالی‌که آهن اسفنجی این قابلیت را ندارد.
• حمل‌ونقل و انبار کردن بریکت آسان است.
• آهن اسفنجی فسفر و گوگرد کم‌تری دارد و می‌تواند به عنوان خنک‌کننده در کوره عمل کند.
• درصد ناخالصی‌های آهن اسفنجی پس از ترکیب با فولاد بالا می‌رود.
• تفاوت بریکت و آهن اسفنجی به هزینه‌های تولید نیز برمیگردد. هزینه راه‌اندازی خط تولید بریکت از آهن اسفنجی به مراتب بیشتر است. 
• احتمال خرد شدن آهن اسفنجی هنگام حمل‌ونقل وجود دارد، چون استحکام مکانیکی آن از بریکت کمتر است.
• تفاوت بریکت و آهن اسفنجی در پتانسیل اکسید شدن آن‌ها نیز مشهود است؛ چون آهن اسفنجی زودتر اکسید می‌شود. 
• تخلخل زیاد آهن اسفنجی باعث می‌شود که حجم آن نسبت به وزنش بیشتر باشد و این موضوع هزینه حمل‌ونقل آهن اسفنجی را بالا می‌برد.
• استفاده از بریکت مصرف کک در کوره‌های بلند را کاهش می‌دهد.
• استفاده از آهن اسفنجی زمان ذوب فولاد را کاهش و ناخالصی‌های آن را افزایش می‌دهد. 

به صورت کلی اگر در زمینه تفاوت بریکت و آهن اسفنجی سردرگم شده‌اید و نمی‌دانید که استفاده از کدام برای تولید به‌صرفه‌تر است، به سراغ بریکت بروید؛ چراکه با وجود قیمت بالاتر، استفاده از آن هزینه‌های تولید و انبارداری و به صورت کلی هزینه‌های بالاسری را کاهش می‌دهد و با این وضعیت قیمت آهن، می‌‌توانید در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.