آهن، یکی از فلزات اساسی و مهم در طول تاریخ بشر بوده که درباره منشأ کشف آن چند داستان متفاوت وجود دارد. در هر کدام از این داستان‌ها کشف آهن در عصر متفاوتی اتفاق افتاده است. فارغ از این که فلز آهن دقیقا در چه دوره تاریخی به دست بشر کشف شد، استفاده از آن خیلی سریع گسترش پیدا کرد و تأثیر درخشانی در پیشرفت تمدن داشت. در این نوشته نگاهی به تاریخچه آهن می‌اندازیم تا ببینیم آهن چگونه کشف شد.
همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آهن و فولاد و نحوه خرید آن‌ها، می توانید راهنمای جامع خرید آهن و فولاد را مطالعه کنید.
کاشف آهن کیست؟
کاشف آهن نامشخص است و اغلب آن را عنصری باستانی میدانند. اولین قطعه آهنی که بشر از آن استفاده نمود از شهاب‌سنگ‌ها آمده بود. ذوب‌آهن در کوره‌ها در هزاره دوم پیش از میلاد شروع شد. در حدود 1.400 پیش از میلاد، از ساختههای آهنی در قلمرو هیتیها در ارمنستان کنونی استفاده میشد که این موضوع بهعنوان نخستین شواهد مصرف این عنصر در نظر گرفته میشود.
آهن چگونه کشف شد؟
اینکه آهن چگونه کشف شد را کسی به درستی نمی‌داند، اما آن چیز که مشخص است استفاده از این ماده از دوران باستان رواج داشته است.
آهن با نماد شیمیایی Fe یک فلز است که ازنظر جرم، به عنوان بزرگ‌ترین عنصر سازنده کره زمین در نظر گرفته میشود. همچنین آهن بهعنوان اصلی‌ترین عنصر سازنده هسته بیرونی و درونی زمین و چهارمین عنصر متداول در پوسته آن شناخته میشود. فراوانی آهن در سیاره‌های مشابه زمین و دیگر کره‌های سنگی مانند ماه، به خاطر پدیده همجوشی هسته‌ای در ستاره‌ها ایجاد میشود.
تاریخچه آهن
امروزه آهن صرفا یک فلز با قابلیت‌های تردی، شکنندگی و زنگ‌زدگی محسوب میشود؛ در حالی که اگر سری به تاریخچه آهن در اعصار اولیه بزنید، آهن ماده‌ای بسیار با ارزش و حتی مهم‌تر از طلا بوده است. پژوهش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد مصریان باستان از آهن به عنوان یک جسم مقدس و دارای قدرت سری در مراسم‌های مذهبی‌شان استفاده می‌کردند و آن را هدیه‌ای از طرف خدا می‌دانستند.
تاریخچه آهن قبل از تاریخ
در دوره پیش از تاریخ هنوز انسان‌ها با استخراج آهن از دل زمین آشنا نشده بودند؛ بنابراین تنها منبع موجود آهن، شهاب‌سنگ‌هایی بودند که به زمین برخورد می‌کردند. از آن جایی هم که پدیده برخورد شهاب‌سنگ به زمین خیلی کم اتفاق می‌افتد، آهن کمیاب و نادر بود.
پنج هزار سال پیش از میلاد، مردم بین‌النهرین با کشف روش استخراج سنگ‌آهن از زمین و جدا کردن عناصر دیگر از آن موفق به ساخت آهن خلاش و ایجاد تغییرات بزرگی در تاریخ بشر شدند. به نوشته مورخان تا دو هزار سال پیش از میلاد مسیح، آهن به صورت گسترده در آفریقا و چین امروزی استفاده میشد. حدود هزار سال قبل از میلاد مسیح هم آهن چکش‌خوار پا به عرصه گذاشت و عصر آهن شروع شد.
آغاز عصر آهن:
زمان دقیق شروع عصر آهن مشخص نیست؛ اما این دوره رسما در حوالی 1200 تا 1300 سال قبل از میلاد مسیح آغاز شد. در این سالها تولید آهن گسترش بیشتری پیدا کرد و بهای آن ارزان شد. به این ترتیب به جای برنز از آهن در ساخت بسیاری از ابزارهای مورد نیاز در زندگی روزمره و حتی سلاح استفاده شد.
عصر آهن
یکی از مهم‌ترین گام‌ها در تاریخ آهن، کشف روش تولید آهن چکش‌خوار بود که از اضافه شدن کربن به آهن، هنگام گداختن آن ساخته میشود. این نوع آهن کاملا تصادفی و هنگام تماس ذغال چوب با آتش مذاب کشف شد. با وجود این که ساخت آهن چکش‌خوار سخت‌تر از آهن خلاش بود، اما به علت این که در آب و هوای نامساعد کاربرد داشت، روز به روز میزان مصرف آن افزایش یافت.
به‌تدریج با ترکیب مواد مختلف با آهن، فلزات جدیدی ساخته شدند که دارای استحکام و قابلیت‌های متنوعی بودند. همه این رویدادها در نهایت منجر به تولید فولاد شد.
کشف آهن چه تأثیری بر تمدن بشری داشت؟
می‌توان گفت که آهن نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری، رشد و گسترش تمدن پیشرفته امروزی داشته و هیچ فلز و یا ماده دیگری را نمی‌توان همتای آن دانست. فراوانی ماده معدنی و قابلیت‌های فراوان آهن از عواملی هستند که باعث شده‌اند این فلز در ساخت بسیاری از ادوات و اشیای اطراف ما استفاده شود. این استفاده تأثیر شگرفی بر ساختارهای مختلف تمدن بشری، به‌ویژه ساختارهای اقتصادی گذاشت.
طی سالیان بسیار و در میان تمام فلزات و آلیاژهای شناخته‌شده، آهن سخت‌ترین فلزی بود که قیمت پایین آن باعث شده بود به‌طور گسترده در ساخت ابزار و سلاح‌های آهنی از آن استفاده شود.
ورود آهن به ایران:
برخی مورخان می‌گویند 1200 سال قبل از میلاد احتمالاً اقوام ساکن آسیای صغیر (ترکیه کنونی)، برای اولین بار آهن را از سنگ‌آهن استخراج کردند. به دلیل همسایگی این منطقه با فلات ایران، استفاده از این فلز و اشیای ساخته شده از آن به سرعت در کشور ما گسترش پیدا کرد.
زمان ورود آهن به ایران
به اعتقاد رابرت دایسون، باستانشناس شهیر، عصر آهن در ایران حدود 3500 سال پیش شروع شده و تا روی کار آمدن سلسله هخامنشی ادامه داشته است. رواج تولید آهن در فلات ایران باعث پیشرفت در فناوری و رشد اقتصادی-سیاسی و ظهور تمدن‌های محلی شده است. یکی از مراکز تمدنی مهم مربوط به دوره آهن در کشور ما، تپه حسنلو در نزدیکی ارومیه است. رابرت دایسون در این تپه بقایای یک تمدن پیشرفته مربوط به دوره آهن را با انواع گوناگونی از ابزارهای آهنی کشف کرد.
عصر آهن در ایران
آزمایش‌ها روی یافته‌های آهنی مربوط به عصر آهن در ایران، حاکی از این است که این اشیا به این طریق ساخته شده‌اند: احیای سنگ‌آهن و تبدیل آن به آهن اسفنجی و سپس ساخت شمش فلزی از آن با استفاده از چکش‌کاری. همچنین آهنگران ایرانی در فنون تولید و تزیین ابزارهای آهنی، پیشرفت زیادی کرده بودند.
اگر به دنبال قیمت آهن و مقاطع فولادی در بازار هستید، به صفحه اصلی آهنگر مراجعه کنید و در منوی بالای صفحه مقطع فولادی مدنظرتان را انتخاب کنید.