اگر تصور می‌کنید که نتایج مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های بین‌المللی تأثیر چندانی بر زندگی شما نخواهد داشت، سخت در اشتباه هستید. این مقاله تنها با بررسی تأثیر نتایج مذکور بر یک جنبه از اقتصاد داخلی، شما را مجبور می‌کند تا اخبار مذاکرات وین را سرسختانه دنبال کنید. در ادامه، تأثیر نتایج مذاکرات وین بر بازار آهن و فولاد را می‌خوانید:
1. دوره اول، پیش از انقلاب، تأسیس سازمان انرژی اتمی و پیوستن به NPT
برخلاف تصور بسیاری، برنامه اتمی ایران پس از انقلاب آغاز نشده و نقطه شروع آن، به سال 1329 باز می‌گردد. ایران در سال 1337 به عضویت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درآمد و در سال 1347 نیز به ان پی تی یا همان پیمان منع تکثیر سلاح‌های اتمی پیوست.
در سال 1346، ایران اولین راکتور اتمی خود را که از نوع آب سبک و تحقیقاتی بود، از آمریکا وارد نمود. این راکتور به منظور انجام امور تحقیقاتی در مورد انرژی هسته‌ای، در دانشگاه تهران نصب شد. در سال 1353 نیز سازمان انرژی اتمی ایران تأسیس شد. در آن زمان مشهورترین نماد انرژی اتمی در ایران، نیروگاه هسته‌ای بوشهر بود که ساخت آن در سال 1354 آغاز و با وقوع انقلاب در سال 1357، متوقف شد و پس از کش فراوان، سرانجام در سال 1390 به شبکه برق سراسری متصل شد.
2. دوره دوم، ریاست جمهوری خاتمی و تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای
تا سال 1381 اخبار چندانی در مورد برنامه اتمی ایران به بیرون درز نکرده بود، اما با افشای وجود تأسیسات هسته‌ای نطنز و راکتور آب سنگین اراک در همین سال، داستان پرونده هسته‌ای ایران رسماً آغاز شد. نخستین دور مذاکرات هسته‌ای، در مهرماه سال 1383 و با تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم در ایران به منظور اثبات صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای، پایان یافت. قیمت میلگرد سایز 14 در آن زمان، 440 تومان بود. البته در آن زمان مذاکرات هسته‌ای تأثیر چندانی بر اقتصاد ایران نداشت، چرا که فرانسه، آلمان و انگلستان بر اساس توافقنامه مذکور متعهد شدند که از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت جلوگیری کنند. البته قیمت امروز میلگرد به آن روزها شباهت چندانی ندارد.
3. دوره سوم، دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و قطعنامه‌های پیاپی
گرچه در سال 1385 تأسیسات هسته‌ای ایران فک پلمپ شد اما خبر مربوط به ازسرگیری فعالیت‌های هسته‌ای ایران، در آخرین ماه دولت هشتم توسط محمد خاتمی اعلام شده بود. پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد و شدت بخشیدن به غنی‌سازی اورانیوم و تولید چرخه کامل سوخت هسته‌ای در بهار 1385، سونامی قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد پرونده هسته‌ای ایران آغاز شد که 2 تا از آن‌ها در همین سال تصویب شد و به دنبال آن، شاهد تصویب 4 قطعنامه دیگر در فاصله سال‌های 86 تا 89 بودیم و پس از هر قطعنامه، تحریم‌های بین‌المللی علیه اقتصاد ایران، شدت یافت.
در همین سال‌ها، تورم افزایش یافت و قیمت دلار نیز از 1000 تومان به محدوده 2000 تومان رسید. با وجود این که اقتصاد ایران به شدت تحت تأثیر تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفت و در فاصله سال‌های 85 تا 89 شاهد تورم فزاینده بودیم، قیمت میلگرد آجدار از 664 تومان به 816 تومان رسید. البته در این بین و در سال 87 نیز سری به کانال 1200 تومانی زد.
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش قیمت میلگرد در آن سال‌ها، طرح مسکن مهر بود که موجب شد میزان تقاضا برای آهن‌آلات افزایش یابد و همین موضوع، منجر به افزایش قیمت میلگرد شود. افزایش قیمت دلار در دوره دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد هم در افزایش قیمت آهن مؤثر بود اما از آنجایی که جهش قیمت دلار به اندازه سال‌های اخیر نبود، قیمت میلگرد هم جهش زیادی نداشت و بعد از افزایش بی‌سابقه در سال 87 نیز با اصلاح مواجه شد.
4. دوره چهارم، دوران ریاست جمهوری حسن روحانی: فراز و نشیب
از سال 89 تا 92 مذاکرات هسته‌ای بدون نتیجه روشنی ادامه یافت و در پایان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد در سال 1392، قیمت میلگرد آجدار با افزایشی روزافزون، به محدوده 2000 تومان رسیده بود. با نزدیک شدن قیمت دلار به 3.500 تومان در اوایل سال 92، بسیاری دریافته بودند که تحولات در سیاست خارجی و به‌خصوص مذاکرات هسته‌ای، تأثیر زیادی بر اقتصاد داخلی دارد و از آنجایی که کسی در آن دوران دورنمای روشنی از نتایج مذاکرات نمی‌دید، بسیاری از ترس گرانی بیشتر، به‌صورت هیجانی اقدام به خرید می‌کردند که همین موضوع، منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شد.
با روی کار آمدن حسن روحانی، دستیابی به توافق با کشورهای گروه 5+1 در دستور کار قرار گرفت و در نیمه دوم سال 94، تیم مذاکره‌کننده ایران به رهبری محمدجواد ظریف توانست پس از 22 ماه مذاکره، به یک توافق نهایی با کشورهای غربی دست پیدا کند. بر اساس این توافق ایران متعهد شد تا میزان غنی‌سازی اورانیوم را تا سقف 5 درصد کاهش دهد و علاوه بر محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای در برخی از سایت‌ها، از تعداد سانتریفیوژهای خود نیز کم کند.
به دنبال نهایی شدن برجام و تأثیرات مثبت اقتصادی آن در سال 94، قیمت میلگرد که از ابتدای ریاست جمهوری حسن روحانی روندی نزولی را در پیش گرفته بود، به کیلویی 1400 تومان رسید که البته با افزایش تقاضا و رونق بازار طی سال‌های بعد، قیمت این مقطع فولادی به 1600 تومان در اوایل سال 96 رسید.
با خروج آمریکا از برجام در سال 97، ایران نیز اقدام به کاهش تعهدات خود نمود و اجرایی شدن گام آخر کاهش این تعهدات در دی 98، پایانی بر توافق هسته‌ای به دست آمده در دوره اول ریاست جمهوری حسن روحانی بود. با بازگشت برخی از تحریم‌های بین‌المللی از سال 97 و به دلیل اجرایی شدن طرح کاهش تعهدات ایران در برجام، مجدداً شاهد تورم فزاینده و صعود قیمت‌ها در بازار بودیم. در آن زمان، تنش میان ایران و آمریکا در منطقه نیز افزایش یافته بود و همین موضوع، یکی از دلایل افزایش تحریم‌ها توسط آمریکا بود.
افزایش قیمت دلار و تورم بر بازار آهن و فولاد نیز تأثیرگذار بود و از سال 96 تا 99، شاهد افزایش بی‌سابقه قیمت میلگرد بودیم، به نحوی که قیمت این مقطع فولادی از 2400 تومان در پایان سال 96، به محدوده 14.000 تومان در سال 99 رسید. در همین سال‌ها، قیمت دلار به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافت، به نحوی که از حدود 4000 تومان به بالای 30.000 تومان در سال 99 رسید.
نمودار زیر، تغییرات قیمت میلگرد از زمان آغاز مذاکرات هسته‌ای تاکنون را نشان می‌دهد:
5. دوره پنجم، ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی: امید به احیای برجام
با روی کار آمدن بایدن در آمریکا، امیدها به بازگشت آمریکا به برجام آغاز شد و یکی از اقدامات اولیه دولت جدید آمریکا در این زمینه، انصراف از فعال‌سازی مکانیزم ماشه برای بازگشت تحریم‌های شدید بین‌المللی علیه ایران در شورای امنیت بود. همچون دولت حسن روحانی، برنامه اصلی دولت ابراهیم رئیسی نیز پیگیری توافق هسته‌ای با کشورهای غربی بود.
مذاکرات احیای برجام که از ابتدای آذرماه امسال آغاز شده، همچنان ادامه دارد اما بر خلاف سال 94، این بار خوش‌بینی زیادی در مورد آن وجود ندارد و هر چند روز یک‌بار اخبار ضد و نقیضی در مورد آن منتشر میشود. با وجود این که در اوایل ریاست جمهوری بایدن و به دنبال انتشار اخبار مثبت در مورد احیای برجام، شاهد تثبیت یا کاهش نسبی قیمت‌ها در بازار بودیم، اما مشکلات داخلی مثل قطعی برق و تغییرات در سیاست خارجی ایران به دنبال تغییر دولت، منجر به صعود بی‌سابقه قیمت‌ها در بازار شد، به نحوی که قیمت میلگرد به محدوده 18.000 تومان نیز نزدیک شد.
با این وجود، یک توافق احتمالی با گروه 1+5 می‌تواند تأثیر مثبت زیادی بر اقتصاد داخلی و بازار آهن و فولاد داشته باشد و روند فعلی کاهش قیمت‌ها در بازار آهن و فولاد را تثبیت کرده یا شدت بخشد.
اگر قصد اطلاع از قیمت روز میلگرد یا تحولات اخیر آن را دارید، می‌توانید به وب‌سایت آهنگر به عنوان یک مرجع مفید و موثق اعتماد کنید. بخش تحلیل و پیش‌بینی بازار، به شما کمک می‌کند تا نگرشی کلی از قیمت این مقطع فولادی در آینده نزدیک داشته باشید.