هنگام به‌کارگیری میلگرد آجدار در داخل بتن، احتمالا به خم کردن میلگرد نیاز پیدا خواهید کرد. بنابراین اگر مهندس عمران باشید، آشنایی با روش‌های خمکاری میلگرد یک نیاز ضروری است. پس از خواندن راهنمای خرید میلگرد، زمان آشنایی با استانداردهای خمکاری میلگرد یا همان استاندارد قطر خم میلگرد است. اینکه بدانید بهترین روش خمکاری میلگرد برای پروژه شما چیست و برای این کار نیاز به چه دستگاه‌هایی دارید.
استاندارد قطر خم میلگرد
در نظر داشته باشید خمکاری میلگرد تا اندازه‌ای مهم است که اطلاعات مربوط به آن در نقشه‌های ساختمانی درج شده و اغلب روش‌های خمکاری میلگرد با تجهیزات مکانیکی خاص انجام می‌شود. در حال حاضر دو مبحث نهم و ACI در مورد روش‌های خمکاری میلگرد بحث کرده و قوانینی را وضع کرده‌اند که شما باید از آن‌ها مطلع باشید و در ساخت‌وساز خود این موارد را رعایت کنید.
عملیات خمکاری در ساختمان‌سازی اصول و قواعد خاص خود را دارد و باید در نظر داشت که برای هر منظوری، خمکاری در چه زاویه و طولی صورت می‌گیرد.
در جدول زیر به روش‌های مجاز خمکاری میلگرد اشاره شده است:
|
استاندارد قطر خم میلگرد بر اساس نوع فولاد بهکار رفته و سایز آن
|
|
ردیف
|
قطر میلگرد
|
حداقل قطر خم d
|
|
فولاد نرمه 220s
|
فولاد نیم‌سخت 400s
|
فولاد سخت 400s-500s
|
|
1
|
کمتر از 28 میلی‌متر
|
5 db
|
5 db
|
6 db
|
|
2
|
28 تا 34 میلی‌متر
|
5 db
|
6 db
|
8 db
|
|
3
|
36 تا 55 میلی‌متر
|
7 db
|
10 db
|
10 db
|
همان‌طور که در جدول بالا مشخص است، استاندارد خم میلگرد به سایز و جنس فولاد بهکار رفته در تولید آن بستگی دارد. همچنین سرعت خم کردن میلگرد نیز به دمای محیط بستگی دارد و نباید میلگردها را در دماهای بسیار بالا یا پایین‌تر از 5 درجه سانتی‌گراد خم کرد. همچنین طبق ضوابط خمکاری میلگرد، نباید میلگردهایی که دو بار خم شده‌اند را در بتن به کار برد.
اصول خمکاری میلگرد چیست؟
تقریباً اصول خمکاری میلگرد در انواع روش‌ها یکسان است و تنها تفاوت موجود در انتخاب ابزاری است که این کار را انجام می‌دهد. در خمکاری میلگرد ابتدا به یک نقطه خاص نیرو وارد می‌کنیم؛ به‌نحوی‌که سطح بیرونی میلگرد تحت کشش و سطح داخلی آن تحت فشار قرار بگیرد. در واقع این کشش و فشار است که در نهایت منجر به خم شدن میلگرد می‌شود.
در نظر داشته باشید که خمکاری میلگردها باید با رعایت ضوابط ایمنی و استفاده از وسایل ایمنی مانند لباس کار، کفش کار، دستکش کار و کلاه ایمنی انجام شود.
نظارت بر خمکاری میلگرد بر عهده کیست؟
با توجه به قیمت میلگرد، انجام هر عملیاتی روی آن باید به نحوی باشد که آسیبی به این مقطع فولادی وارد نشود. به همین دلیل بعد از هر عملیاتی نیاز است که میلگردها توسط افراد متخصص و خبره بررسی شوند. پس از خمکاری میلگرد هم باید بازرسین خط، تمام میلگردها را ازلحاظ ترک‌خوردگی مورد ارزیابی قرار دهند.
روش‌های خمکاری هر نوع میلگرد با دیگری متفاوت است!
همان‌طور که قبلاً گفتیم سایز میلگرد روی انتخاب روش خمکاری تأثیرگذار است. در جدول زیر انواع میلگردهای مورداستفاده در بتن که نیاز به خمکاری دارند دسته‌بندی شده‌اند:
|
انواع میلگردهای به‌کاررفته در بتن
|
|
ردیف
|
نام
|
کاربرد
|
|
1
|
میلگرد راستا (سیتکا)
|
افزایش مقاومت کششی بتن
|
|
2
|
میلگرد خاموت
|
جلوگیری از بیرونزدگی میلگردهای طولی در اثر کمانش و تحمل نیروهای برشی و جلوگیری از گسترش ترک
|
|
3
|
میلگرد اوتکا
|
تحمل لنگرهای منفی در تکیه‌گاه‌های تیر و تحمل نیروهای برشی
|
|
4
|
میلگرد سنجاقکی (قلاب دوخت)
|
تقویت مقاومت برشی خاموت‌ها و اتصال کامل بین میلگردهای طولی و خاموت
|
|
5
|
میلگرد رکابی
|
در امتداد نگه‌داشتن میلگردهای طولی یا عمودی در بتن‌ریزی دیوارها و دال‌ها (به شکل حرف u ) یا بین دو سفره آرماتور (شبکه مش بندی)
|
|
6
|
میلگرد خرک
|
قرار دادن دو شبکه‌ی متوالی افقی با فاصله‌ی معین در داخل قالب ( در بتن‌ریزی‌های کف و فونداسیون )
|
میلگرد خرک یکی از مهمترین اجزای فونداسیون یا سازه است که خمکاری صحیح آن اهمیت زیادی دارد.
کدام روش خمکاری میلگرد را انتخاب کنید؟
برای خمکاری میلگرد باید از روش‌های سرد استفاده کرد؛ زیرا استفاده از روش‌های گرم می‌تواند موجب کاهش مقاومت میلگرد شود. همچنین با استفاده از روش سرد امکان ایجاد انحنای ثابت برای میلگردها فراهم خواهد شد.
در حال حاضر انواع روش‌های دستی و اتوماتیک برای خمکاری میلگرد وجود دارد که طبق استاندارد بازرس ناظر با توجه به وزن میلگرد و ضخامت آن یکی از این روش‌ها را انتخاب می‌کند. در ادامه به معرفی انواع روش‌های خمکاری میلگرد می‌پردازیم.
روش‌های خمکاری میلگرد
همان‌طور که گفته شد، انواع روش‌های خمکاری میلگرد معمولاً به 2 صورت دستی و اتوماتیک انجام شده و قطر میلگرد تعیینکننده روش دقیق خمکاری است. در ادامه به معرفی هر یک از این روش‌ها و زیرگروه‌های هر یک می‌پردازیم:
1. روش دستی خمکاری میلگرد
ابزار خمکاری دستی میلگرد که به نام «خم کن دستی» در بازار شناخته می‌شود، در واقع اهرمی دارد که کاربر با فشار بر این اهرم، سبب خم شدن میلگرد می‌شود. خم کن دستی میلگرد از اجزای زیر تشکیل شده است:
• میز خم کردن میلگرد
• صفحه خم‌کن میلگرد
• آچار میلگرد خم‌کن
به خاطر داشته باشید که این روش خمکاری را نمی‌توان برای میلگردهایی با سایز بسیار بالا مورد استفاده قرار داد. انتخاب میز کار مناسب در این روش بسیار مهم است. اگر میزکار ابعاد استانداردی داشته باشد و ارتفاع آن متناسب با قد اپراتور انتخاب شود، فشار کمتری به فرد وارد می‌شود.
2. روش‌های برقی یا اتوماتیک خمکاری میلگرد
ابزار اتوماتیک خمکاری میلگرد را می‌توان برای میلگرد با هر ضخامتی به کار برد. تمام مراحل خمکاری در این روش توسط تجهیزات اتوماتیک صورت می‌گیرد و به همین دلیل عملیات خمکاری با دقت بالایی انجام خواهد شد.
• دستگاه خاموت زن
خمکاری میلگردهای تا سایز ۳۲ میلی‌متر با این دستگاه امکان‌پذیر است.
• دستگاه خم‌کن پرتابل برقی
خم کن پرتابل برقی کاملاً شبیه به ابزاردستی خمکاری میلگرد عمل می‌کند. البته تمام فرایندهای مربوط به حرکت میز و آچار در این دستگاه به‌صورت برقی انجام می‌شود. نوع پدالی این دستگاه از رایج‌ترین خم‌کن‌های برقی موجود در بازار است.
• دستگاه هیدرولیک خمکاری میلگرد
دستگاه هیدرولیک خمکاری میلگرد بیشتر برای خم کردن میلگردهایی با قطر بالا استفاده می‌شود. در این دستگاه یک بازوی هیدرولیکی نیرویی به میلگرد وارد کرده و آن را در جهت دلخواه و به مقدار معین خم می‌کند.
درمجموع باید بدانید اگر میزان خمکاری شما زیاد است، بهتر است در صورت امکان و تایید ناظر از روش‌های اتوماتیک خمکاری میلگرد در پروژه خود استفاده کنید. با توجه به قیمت آهن، استفاده از روش‌های اتوماتیک خمکاری میلگرد هزینه‌های شما را چندان زیاد نخواهد کرد، علاوه بر آن با انجام این کار سرعت و دقت کار خود را نیز افزایش می‌دهید.