اهمیت انتخاب میلگرد مناسب و مقاوم و دانستن سایز انواع میلگرد، برای یک سازه بسیار ضروری است. میلگرد یا آرماتور یکی از مهم‌ترین عناصر صنعت ساختمان است که در ساختمان‌های بتنی نقش حیاتی دارد. همان‌طور که می‌دانیم بتن دارای مقاومت فشاری بالا و مقاومت کششی ضعیفی است. کاربرد انواع سایز میلگرد باعث می‌شود که مقاومت کششی بتن تأمین شود. انواع میلگرد در بتن به شکل‌های میلگرد راستا، خاموت، میلگرد سنجاقی و رکابی، خرک، ادکا و ... کاربرد دارد. اگر طبق استاندارد میلگرد خرید این محصول را انجام دهید، سازه شما از مقاومت کافی برخوردار خواهد بود. بنابراین سعی کنید معیارهای استاندارد میلگرد را بدانید تا عملکرد سازه شما دچار اختلال نشود. به همین علت در هر راهنمای خرید میلگرد جامعی، بخشی را به معرفی استانداردهای میلگرد موجود در کشور اختصاص می‌دهند.
میلگردها به‌عنوان عضو کششی، خمشی و برشی در یک المان بتن‌آرمه مثل تیر، ستون، دیوار و فونداسیون برای جبران ضعف‌های بتن به کار می‌روند.
در این مقاله علاوه بر جدول اندازه میلگرد مثل سطح مقطع میلگرد 16، انواع استانداردهای میلگرد نیز معرفی شده است:
با انواع سایز میلگرد بر اساس استاندارد آشنا شوید
جدول سایز میلگرد شامل رایج‌ترین سایزهای میلگرد در ساختمان‌سازی است که این سایزها، توسط اکثر کارخانه‌های داخلی تولید می‌شوند. سایز انواع میلگرد در استانداردها و جدول اشتال تنها محدود به اعداد موجود در جدول زیر نمی‌شود. به عنوان مثال میان اندازه میلگرد 20 و 25 چند سایز دیگر وجود دارد که چنین سایزهایی را معمولاً یا نام غیراستاندارد یا غیر نرمال می‌شناسند. از طرف دیگر، سایز میلگرد ساده ممکن است تا عدد 50 هم برسد. جدول سایز انواع میلگرد به شرح زیر است:
|
ردیف
|
سایز میلگرد (mm)
|
وزن یک شاخه 12 متری (kg)
|
|
1
|
8
|
5
|
|
2
|
10
|
10
|
|
3
|
12
|
11
|
|
4
|
14
|
15
|
|
5
|
16
|
19
|
|
6
|
18
|
24
|
|
7
|
20
|
30
|
|
8
|
22
|
36
|
|
9
|
25
|
47
|
|
10
|
28
|
58
|
|
11
|
32
|
76
|
|
12
|
36
|
96
|
جدول سایز انواع میلگرد
استاندارد چیست؟
سازمان ملی استاندارد ایران کلمه استاندارد را به شرح ذیل تعریف کرده است:
تعیین و تدوین ویژگی‌های لازم در تولید یک فرآورده و انجام یک خدمت
یعنی در تولید یک محصول استاندارد، باید تمام قوانین و چارچوب‌های تعیین‌شده برای آن کالا رعایت شود. تاکنون استانداردهای میلگرد مختلفی تدوین شده‌اند. هدف از تهیه این استانداردها تولید میلگردی باکیفیت بالا بوده تا خریداران نیز با داشتن اطلاعات کامل درباره محصول موردنظر خود، بتوانند بهترین انتخاب را داشته باشند. طبق استاندارد این محصول باید ازنظر اندازه و سایز میلگرد، مشخصات ظاهری، هندسی، شیمیایی و مکانیکی شرایط خاصی را داشته باشد. به خصوص با قیمت آهن در حال حاضر و به ویژه قیمت میلگرد منطقی است هنگام خرید دقت بیشتری داشته باشید.
در مورد استاندارد میلگرد ایران چه می دانید؟
تاکنون در کشور ما سه استاندارد میلگرد وجود داشته که در زیر به شرح آن‌ها می‌پردازیم. نکته قابل‌توجه اینکه وزن واحد طول برای هر سایز میلگرد در استانداردهای مختلف با هم تفاوتی ندارند و تفاوت آن‌ها تنها در مقاومت تسلیم و مقاومت گسیختگی آن‌هاست. در ادامه با انواع استانداردهای میلگرد آشنا خواهید شد.
1. استاندارد میلگرد روسی:
شرکت ذوب‌آهن اصفهان بزرگ‌ترین تولیدکننده میلگرد در ایران و ارائه‌دهنده اولین استاندارد میلگرد در کشور است. استاندارد میلگرد روسی برگرفته از استاندارد GOST 5781 کشور روسیه بوده و تا مدت‌ها در ایران کاربرد داشت. طبق این استاندارد، میلگردها در سه دسته تا سایز 40 تولید می‌شوند. در جدول زیر مشخصات این سه دسته آورده شده است:
2. آیین‌نامه آبا:
در آیین‌نامه بتن ایران (آبا) نیز برای میلگردها شرایطی در نظر گرفته شده است. طبق این آیین‌نامه مقاومت تسلیم آرماتور در اعضای قاب‌های مقاوم در برابر زلزله، نباید بیشتر از 400 مگا پاسکال در نظر گرفته شود.
3. استاندارد میلگرد در ایران
استاندارد میلگرد ایران به شماره ISIRI 3132 تحت عنوان " میلگردهای فولادی گرم نوردیده برای تسلیح بتن – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون" برای اولین بار در سال 1369 توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شد و برای دومین بار در تیرماه سال 1392 مورد تجدیدنظر قرار گرفت. استاندارد میلگرد ایران برگرفته از استانداردهای مرجع اروپا EN، آلمان DIN، ژاپن GIS، آمریکا ASTM و استاندارد جهانی ISO است.
هدف از تدوین استاندارد میلگرد، تعیین ویژگی‌ها و روش‌های آزمون میلگردهای فولادی گرم نوردیده ساده و آجدار برای تسلیح بتن بوده که از سال 1371، تمام تولیدکنندگان میلگرد در ایران موظف به اجرای این استاندارد شدند.
در ویرایش جدید استاندارد میلگرد ایران میلگرد به این صورت تعریف شده است: محصول فولادی گرم نوردیده به‌صورت ساده یا آجدار با مقطع گرد که به‌صورت شاخه‌ای یا کلاف بسته‌بندی می‌شود. در این استاندارد، میلگردها به چهار دسته کلی به شرح ذیل تقسیم می‌شوند که در بازار به نام‌های A1، A2، A3 و A4 شناخته می‌شوند. اعداد موجود در علامت مشخصه بیانگر مقاومت تسلیم میلگرد هستند. جدول رایج‌ترین سایز انواع میلگرد از این استاندارد استخراج شده است.
شکل ظاهری و اندازه میلگرد بر اساس استاندارد چگونه است؟
در استاندارد میلگرد به نوع آج نیز توجه شده و آج را به صورت برجستگی‌هایی که هنگام نورد به‌صورت طولی یا عرضی روی سطح میلگرد ایجاد می‌شود، تعریف میکند. این آج‌ها در ایجاد اصطکاک و چسبندگی بیشتر بین میلگرد و بتن نقش مهمی دارند و شکل آن‌ها در هر سایز میلگرد ساخته‌شده در یک گرید خاص، یکسان است. در جدول نوع آج آرماتورها، حرف س نشان‌دهنده میلگرد ساده و آج نشان‌دهنده میلگرد آجدار است.
در تصاویر زیر شکل انواع آج آرماتور نشان داده شده است.
در تصاویر زیر شکل انواع آج آرماتور نشان داده شده است.
مشخصات هندسی میلگردها+ سطح مقطع میلگرد 16 و سایر سایزها
بر اساس استاندارد میلگرد اندازه قطر یا همان اندازه میلگرد، سطح مقطع، وزن در واحد طول و رواداری این محصول مطابق با جدول زیر است. این استاندارد سایز میلگرد 6 تا 50 میلی‌متر را نیز پوشش می‌دهد.
با مشخصات شیمیایی میلگرد بر اساس استاندارد آشنا شوید
در استاندارد میلگرد به شماره ISIRI 3132 اطلاعاتی در مورد ترکیب شیمیایی مذاب ریخته‌گری میلگردها ارائه شده که باید مطابق جدول زیر باشد.
در ایران میلگردها به دو روش آلیاژی و ترمکس تولید می‌شوند که میلگردهای ترمکس مقاومت کمتری نسبت به آلیاژی دارند. طبق استاندارد، تولیدکنندگان موظف‌اند روش تولید میلگرد را به مصرف‌کننده اعلام کنند.
طول استاندارد انواع سایز میلگرد چقدر است؟
ازنظر مشخصات ظاهری هر کشور و هر کارخانه میلگردهایی با ابعاد خاصی را تولید میکنند. معمولاً انواع سایز میلگرد بین 6 تا 60 میلی‌متر است. معمولا قطر میلگردها بین 6 تا 60 میلی‌متر است. طول معمول میلگردها نیز ۱۲ متر بوده که البته برای اندازه میلگرد کمتر از ۱۰ میلی متر امکان تولید به‌صورت کلاف نیز وجود دارد.
مشخصات فنی میلگردها + جدول مشخصات انواع سایز میلگرد
طبق استاندارد میلگرد ویژگی‌های مکانیکی و کششی میلگرد مثل تنش تسلیم (استحکام تسلیم)، تنش گسیختگی (استحکام کششی) و میزان ازدیاد طول به شرح زیر خواهد بود:
تفاوت میلگردهای A1، A2، A3 و A4 چیست؟
در این بخش سعی داریم در مجموع به تفاوت میلگردهای A1، A2، A3 و A4 بپردازیم. میلگرد A1 میلگردی ساده بوده و میلگردهای A2، A3 و A4 جزو آرماتورهای آجدار محسوب می‌شوند. همچنین سایز انواع میلگرد موجود در هر گرید با دیگری متفاوت است. در ادامه به توضیح هریک از این میلگردها می‌پردازیم:
میلگرد A1:
همان‌طور که گفته شد میلگرد A1 یا س240، محصولی بدون آج بوده که از فولادی نرم و شکل‌پذیر ساخته می‌شود. منحنی تنش کرنش آن دارای پله تسلیم و شکستگی قابل رؤیت است. این میلگرد به دلیل خاصیت تغییر شکل و جوش‌پذیری برای عملیات آهنگری مناسب خواهد بود.
میلگرد A2:
میلگرد آجدار A2 از فولادی نیمه سخت که قابلیت شکل‌پذیری و جوش‌پذیری کمی دارد ساخته می‌شود و منحنی تنش کرنش آن فاقد پله است. این نوع میلگرد با دو مقاومت تسلیم 340 و 350 مگا پاسکال تولید شده و برای عملیات ساختمانی مخصوصاً در اجرای خاموت‌ها مناسب خواهد بود.
میلگرد A3:
این دسته نیز از فولادی نیمه سخت و با شکل‌پذیری و جوش‌پذیری کم است. منحنی تنش کرنش آن نیز مانند میلگردهای A2 فاقد پله خواهد بود. میلگرد A3 با دو مقاومت تسلیم 400 و 420 مگا پاسکال تولید شده که میلگرد آج 420 رایج ترین نوع میلگرد برای عملیات ساختمانی در کشور ما است.
میلگرد A4:
این فولاد به عنوان فولاد سخت و مقاوم شناخته شده که با مقاومت‌های تسلیم 500 و 520 مگا پاسکال تولید می‌شود. تکنولوژی تولید میلگرد با مقاومت بالا در کشور ما به‌تازگی وارد شده است و در ویرایش جدید استاندارد 3132، استفاده از این نوع میلگرد در ساخت انواع سازه به‌جز دیوارهای برشی و قاب خمشی مجاز دانسته شده است.
میلگرد A4 از خاصیت شکل‌پذیری و جوش‌پذیری خوبی برخوردار بوده و آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد میکند. در حال حاضر کارخانه‌های ذوب‌آهن اصفهان، فولاد کویر کاشان و روهینا دزفول بهترین تولیدکنندگان میلگرد A4در کشور هستند.
چرا استفاده از میلگرد A4 به‌صرفه‌تر است؟
جالب است بدانید میلگرد آجدار A4 به‌صرفه‌تر از دیگر انواع میلگرد است. در حقیقت مقاومت و استحکام میلگرد A4 بسیار بالا بوده و به همین دلیل مقدار میلگرد موردنیاز برای استحکام‌بخشی به ساختمان کاهش می‌یابد. طبق آمار با استفاده از این نوع، وزن میلگرد موردنیاز حدود 25 درصد کاهش می‌یابد. همچنین نیروی انسانی کمتری لازم بوده و سرعت آرماتوربندی هم بالا میرود.
سایر نکات مهم موجود در استاندارد میلگرد ایران چیست؟
سایر اطلاعات موجود در استاندارد میلگرد ایران شامل شرح کامل نمونه‌برداری و روش آزمون‌های میلگرد، روش بسته‌بندی انواع سایز میلگرد، اطلاعات لازم برای درج در شناسه میلگردها، نشانه‌گذاری روی میلگرد، گواهینامه فنی و شرایط جوشکاری و ... است. تصاویر زیر نمونه‌ای از اطلاعات لازم در شناسه میلگردها را نشان می‌دهند.
سایر اطلاعات موجود در استاندارد میلگرد ایران
سایر اطلاعات موجود در استاندارد میلگرد ایران شامل شرح کامل نمونه‌برداری و روش آزمون‌های میلگرد، روش بسته‌بندی، اطلاعات لازم برای درج در شناسه میلگردها، نشانه‌گذاری روی میلگرد، گواهینامه فنی و شرایط جوشکاری و ... است. تصاویر زیر نمونه‌ای از اطلاعات لازم در شناسه میلگردها را نشان می‌دهند.
آشنایی با استاندارد میلگرد در سایر کشورها: ASTM، GOST و JIS
در سراسر دنیا استانداردهای میلگرد مختلفی برای تولید این محصول وجود دارد که در هر کدام از آن‌ها طبقه‌بندی خاصی برای مشخصات مکانیکی میلگردها در نظر گرفته شده است. در زیر به مهم‌ترین استانداردهای میلگرد در جهان اشاره می‌کنیم.
1. انجمن تست مواد آمریکا ASTM استانداردهای میلگرد مختلفی برای تولید انواع میلگردهای آجدار به شرح زیر ارائه داده است:
- > (میلگردهای کم آلیاژ)ASTM A706
- > (فولاد ریلی)ASTM A996
- > (میلگردهای زنگ نزن)ASTM A955
- > (میلگردهای کم کربن-کروم)ASTM A1035
2. آیین‌نامه ACI(318-14) نیز از استاندارد ASTM در مورد میلگردها تبعیت میکند.
3. استاندارد ملی روسیه (GOST 5781)
4. استانداردهای صنعتی ژاپن (JIS G3112)
5. مؤسسه استانداردهای آلمان (DIN 488)
6. مؤسسه استانداردهای بریتانیا (BSI BS4449)
7. استاندارد ایالات متحده (ANSI/AWS D1/4)
8. سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO 6935)
9. آیین‌نامه بتن کانادا (CSA-A23.3-04)
10. آیین‌نامه استرالیا برای میلگردهای آجدار
همواره خرید مقاطع فولادی یکی از چالش‌های اساسی ساختمان‌سازان بوده و نیاز است برای این کار ملاک‌ها و ویژگی‌های خاصی را در نظر بگیرید. در این مقاله سعی کردیم تا شما را با استانداردهای مختلف میلگرد در ایران و جهان و جدول سایز انواع میلگرد، اندازه میلگرد و سطح مقطع میلگرد 16 و سایر انواع سایزمیلگرد آن آشنا کنیم تا با داشتن این اطلاعات، بتوانید خرید مناسب‌تری داشته باشید.